Uyku Hastalıkları ve Hipertansiyon
Sleep Disorders and Hypertension
Turgay Yıldırım Ö, Özgeyik M. Uyku hastalıkları ve hipertansiyon. Fidan V, editör. Uyku Hastalıklarına Multidisipliner Yaklaşım. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2025. p.60-8.
Article Language: TR
ÖZET
Uyku, fizyolojik homeostazın korunmasında merkezi bir rol oynayan kompleks bir biyolojik süreçtir ve kan basıncı (KB) regülasyonunda kritik bir belirleyicidir. Modern yaşam tarzı değişiklikleri, uyku bozukluklarının prevalansını artırmış ve bu durum, hipertansiyon gibi kardiyovasküler hastalıkların gelişiminde önemli bir risk faktörü haline gelmiştir. Obstrüktif uyku apnesi (OSA), insomnia, huzursuz bacak sendromu (RLS) ve sirkadiyen ritim bozuklukları gibi uyku bozuklukları, sempatik sinir sistemi hiperaktivasyonu, hormonal disregülasyon, inflamasyon ve oksidatif stres gibi mekanizmalar aracılığıyla hipertansiyonun gelişimine ve kontrolünün zorlaşmasına katkıda bulunmaktadır. Özellikle OSA, tekrarlayan apne ve hipopne epizodları nedeniyle intermitan hipoksiye yol açarak KB regülasyonunu bozar ve nondipping veya ters dipping gibi anormal KB paternleri ile ilişkilidir. Uyku bozukluklarının hipertansiyon üzerindeki etkileri, hedef organ hasarları (örneğin, sol ventrikül hipertrofisi ve kronik böbrek hastalığı) ve kardiyovasküler olayların (miyokard enfarktüsü ve inme) artışı ile ilişkilidir. Bu nedenle, hipertansif hastalarda uyku bozukluklarının tanınması ve yönetimi, KB kontrolünün iyileştirilmesi ve kardiyovasküler riskin azaltılması açısından büyük önem taşımaktadır. Klinik öykü, doğrulanmış anketler (STOP-BANG, Epworth Uykululuk Ölçeği) ve polisomnografi ile ambulatuvar kan basıncı monitörizasyonu (ABPM) gibi tanısal araçlar, uyku bozukluklarının ve maskeli hipertansiyon gibi anormal KB paternlerinin tespitinde kritik rol oynamaktadır. Tedavi yaklaşımları arasında yaşam tarzı değişiklikleri, uyku hijyeninin iyileştirilmesi, kilo kaybı ve spesifik tedaviler yer almaktadır. OSA için sürekli pozitif hava yolu basıncı (CPAP) tedavisi, insomnia için bilişsel davranışçı terapi (CBT-I) ve RLS için farmakolojik tedaviler, uyku kalitesini artırarak KB kontrolüne katkıda bulunur. Ayrıca, antihipertansif ilaçların sirkadiyen ritimlere göre zamanlanması (kronoterapi), gece KB paternlerini düzenleyerek kardiyovasküler sonuçları iyileştirebilir. Sonuç olarak, uyku bozukluklarının tanı ve tedavisinin hipertansiyon yönetimine entegre edilmesi, kardiyovasküler riski azaltmak ve hasta sağlığını iyileştirmek için önemli bir fırsat sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Uyku bozuklukları; sirkadiyen ritim; hipertansiyon; obstrüktif uyku apnesi; ambulatuvar kan basıncı izleme; kardiyovasküler hastalıklar; uykuya dalma ve sürdürme bozuklukları; kalp hastalığı risk faktörleri
Uyku, fizyolojik homeostazın korunmasında merkezi bir rol oynayan kompleks bir biyolojik süreçtir ve kan basıncı (KB) regülasyonunda kritik bir belirleyicidir. Modern yaşam tarzı değişiklikleri, uyku bozukluklarının prevalansını artırmış ve bu durum, hipertansiyon gibi kardiyovasküler hastalıkların gelişiminde önemli bir risk faktörü haline gelmiştir. Obstrüktif uyku apnesi (OSA), insomnia, huzursuz bacak sendromu (RLS) ve sirkadiyen ritim bozuklukları gibi uyku bozuklukları, sempatik sinir sistemi hiperaktivasyonu, hormonal disregülasyon, inflamasyon ve oksidatif stres gibi mekanizmalar aracılığıyla hipertansiyonun gelişimine ve kontrolünün zorlaşmasına katkıda bulunmaktadır. Özellikle OSA, tekrarlayan apne ve hipopne epizodları nedeniyle intermitan hipoksiye yol açarak KB regülasyonunu bozar ve nondipping veya ters dipping gibi anormal KB paternleri ile ilişkilidir. Uyku bozukluklarının hipertansiyon üzerindeki etkileri, hedef organ hasarları (örneğin, sol ventrikül hipertrofisi ve kronik böbrek hastalığı) ve kardiyovasküler olayların (miyokard enfarktüsü ve inme) artışı ile ilişkilidir. Bu nedenle, hipertansif hastalarda uyku bozukluklarının tanınması ve yönetimi, KB kontrolünün iyileştirilmesi ve kardiyovasküler riskin azaltılması açısından büyük önem taşımaktadır. Klinik öykü, doğrulanmış anketler (STOP-BANG, Epworth Uykululuk Ölçeği) ve polisomnografi ile ambulatuvar kan basıncı monitörizasyonu (ABPM) gibi tanısal araçlar, uyku bozukluklarının ve maskeli hipertansiyon gibi anormal KB paternlerinin tespitinde kritik rol oynamaktadır. Tedavi yaklaşımları arasında yaşam tarzı değişiklikleri, uyku hijyeninin iyileştirilmesi, kilo kaybı ve spesifik tedaviler yer almaktadır. OSA için sürekli pozitif hava yolu basıncı (CPAP) tedavisi, insomnia için bilişsel davranışçı terapi (CBT-I) ve RLS için farmakolojik tedaviler, uyku kalitesini artırarak KB kontrolüne katkıda bulunur. Ayrıca, antihipertansif ilaçların sirkadiyen ritimlere göre zamanlanması (kronoterapi), gece KB paternlerini düzenleyerek kardiyovasküler sonuçları iyileştirebilir. Sonuç olarak, uyku bozukluklarının tanı ve tedavisinin hipertansiyon yönetimine entegre edilmesi, kardiyovasküler riski azaltmak ve hasta sağlığını iyileştirmek için önemli bir fırsat sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Uyku bozuklukları; sirkadiyen ritim; hipertansiyon; obstrüktif uyku apnesi; ambulatuvar kan basıncı izleme; kardiyovasküler hastalıklar; uykuya dalma ve sürdürme bozuklukları; kalp hastalığı risk faktörleri
ABSTRACT
Sleep is a complex biological process that plays a central role in maintaining physiological homeostasis and is a critical determinant of blood pressure (BP) regulation. Changes in modern lifestyles have increased the prevalence of sleep disorders, which have become significant risk factors for the development of cardiovascular diseases such as hypertension. Sleep disorders, including obstructive sleep apnea (OSA), insomnia, restless legs syndrome (RLS), and circadian rhythm disturbances, contribute to the development and poor control of hypertension through mechanisms such as sympathetic nervous system hyperactivation, hormonal dysregulation, inflammation, and oxidative stress. Particularly, OSA disrupts BP regulation due to intermittent hypoxia caused by repeated apneic and hypopneic episodes and is associated with abnormal BP patterns such as nondipping or reverse dipping. The effects of sleep disorders on hypertension are linked to target organ damage (e.g., left ventricular hypertrophy and chronic kidney disease) and an increased incidence of cardiovascular events (e.g., myocardial infarction and stroke). Therefore, recognizing and managing sleep disorders in hypertensive patients is crucial for improving BP control and reducing cardiovascular risk. Diagnostic tools such as clinical history, validated questionnaires (e.g., STOP-BANG, Epworth Sleepiness Scale), polysomnography, and ambulatory blood pressure monitoring (ABPM) play a critical role in identifying sleep disorders and detecting abnormal BP patterns, such as masked hypertension or nondipping. Treatment approaches include lifestyle modifications, improving sleep hygiene, weight loss, and specific therapies. Continuous positive airway pressure (CPAP) therapy for OSA, cognitive behavioral therapy for insomnia (CBT-I), and pharmacological treatments for RLS improve sleep quality and contribute to better BP control. Additionally, timing antihypertensive medications according to circadian rhythms (chronotherapy) can regulate nighttime BP patterns and improve cardiovascular outcomes. In conclusion, integrating the diagnosis and treatment of sleep disorders into hypertension management offers a significant opportunity to reduce cardiovascular risk and improve patient health outcomes.
Keywords: Sleep disorders; circadian rhythm; hypertension; obstructive sleep apnea; ambulatory blood pressure monitoring; cardiovascular diseases; sleep initiation and maintenance disorders; heart disease risk factors
Sleep is a complex biological process that plays a central role in maintaining physiological homeostasis and is a critical determinant of blood pressure (BP) regulation. Changes in modern lifestyles have increased the prevalence of sleep disorders, which have become significant risk factors for the development of cardiovascular diseases such as hypertension. Sleep disorders, including obstructive sleep apnea (OSA), insomnia, restless legs syndrome (RLS), and circadian rhythm disturbances, contribute to the development and poor control of hypertension through mechanisms such as sympathetic nervous system hyperactivation, hormonal dysregulation, inflammation, and oxidative stress. Particularly, OSA disrupts BP regulation due to intermittent hypoxia caused by repeated apneic and hypopneic episodes and is associated with abnormal BP patterns such as nondipping or reverse dipping. The effects of sleep disorders on hypertension are linked to target organ damage (e.g., left ventricular hypertrophy and chronic kidney disease) and an increased incidence of cardiovascular events (e.g., myocardial infarction and stroke). Therefore, recognizing and managing sleep disorders in hypertensive patients is crucial for improving BP control and reducing cardiovascular risk. Diagnostic tools such as clinical history, validated questionnaires (e.g., STOP-BANG, Epworth Sleepiness Scale), polysomnography, and ambulatory blood pressure monitoring (ABPM) play a critical role in identifying sleep disorders and detecting abnormal BP patterns, such as masked hypertension or nondipping. Treatment approaches include lifestyle modifications, improving sleep hygiene, weight loss, and specific therapies. Continuous positive airway pressure (CPAP) therapy for OSA, cognitive behavioral therapy for insomnia (CBT-I), and pharmacological treatments for RLS improve sleep quality and contribute to better BP control. Additionally, timing antihypertensive medications according to circadian rhythms (chronotherapy) can regulate nighttime BP patterns and improve cardiovascular outcomes. In conclusion, integrating the diagnosis and treatment of sleep disorders into hypertension management offers a significant opportunity to reduce cardiovascular risk and improve patient health outcomes.
Keywords: Sleep disorders; circadian rhythm; hypertension; obstructive sleep apnea; ambulatory blood pressure monitoring; cardiovascular diseases; sleep initiation and maintenance disorders; heart disease risk factors
.: Process List