.: ARAŞTIRMA
Diş Hekimlerinin Sesi: Diş Tabipleri Cemiyeti Mecmuası (1923-1928)
Voice of Dentists: Journal of the Society of Dentists (1923-1928)
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2025;33(3):144-54
doi: 10.5336/mdethic.2025-110535
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Bu makalenin amacı Türk Diş Tabipleri Cemiyeti'nin 1923-1928 yıllarında çıkarttığı, Türk diş hekimlerinin yaşadıkları mesleki kimlik mücadeleleri ve eğitim problemlerini ele alan dergiyi (mecmua) tanıtmaktır. Bu dergi, dönemin diş hekimleriyle günümüz diş hekimleri arasında mesleki bilgi ve sorunların aktarımında köprü niteliği taşımaktadır. 1923- 1928 yılları arasında yayınlanan ve diş hekimlerinin ilk süreli yayını olan ''Diş Tabipleri Cemiyeti Mecmuası'', çalışmanın ana materyalini oluşturmaktadır. Milli Kütüphane Arşivi'nden temin edilen ve yazım dili Osmanlı Türkçesi olan derginin transkripsiyonu yapılmıştır. Disiplinler arası bu çalışmada, derginin günümüz Türkçesine çevrilmesi (latinize edilmesi), mesleki içeriklerin analizi ve diş hekimliğine ilişkin sorunların tespiti gerçekleştirilmiştir. Mecmuada yer alan bilimsel çalışmalar ve problemler (unvan, yetersiz koşullar vb.) derleme yöntemiyle değerlendirilmiştir. Kaynakçada birinci ve ikinci el kaynaklar incelenerek metodolojiye uygun olarak sunulmuştur. Türkiye'de çıkarılan ilk süreli diş hekimliği dergisi olan mecmua, 1923-1928 yılları arasında Osmanlı Türkçesi ile 37 sayı yayımlanmıştır. İçeriğinde hem Avrupa'daki bilimsel gelişmeler ve akademik yayınlar tanıtılmış, hem de Türkiye'deki diş hekimlerinin sorunları ve öğrencilerin düşük standartlı eğitimleri vurgulanmıştır. Bu yönüyle dergi, günümüz akademisyen diş hekimlerine katkı sağlayacak niteliktedir. Erken Cumhuriyet döneminde diş hekimlerinin mesleki eğitim ve haklarını geliştirmek ve seslerini duyurmak için çıkardıkları mecmua, beş yıl boyunca bu amaca hizmet etmiştir. İçeriğinde hem akademik çalışmalara yer verilmiş hem de hekimlerin kanuni haklarının kazanılması için yazın yoluyla mücadele edilmiştir. Dergi, günümüz diş hekimlerine, mesleğin tarihsel problemleri ve meslektaşlarının mücadeleleri konusunda bağ kurma olanağı sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Diş Tabipleri Cemiyeti; mecmua; ünvan meselesi
Bu makalenin amacı Türk Diş Tabipleri Cemiyeti'nin 1923-1928 yıllarında çıkarttığı, Türk diş hekimlerinin yaşadıkları mesleki kimlik mücadeleleri ve eğitim problemlerini ele alan dergiyi (mecmua) tanıtmaktır. Bu dergi, dönemin diş hekimleriyle günümüz diş hekimleri arasında mesleki bilgi ve sorunların aktarımında köprü niteliği taşımaktadır. 1923- 1928 yılları arasında yayınlanan ve diş hekimlerinin ilk süreli yayını olan ''Diş Tabipleri Cemiyeti Mecmuası'', çalışmanın ana materyalini oluşturmaktadır. Milli Kütüphane Arşivi'nden temin edilen ve yazım dili Osmanlı Türkçesi olan derginin transkripsiyonu yapılmıştır. Disiplinler arası bu çalışmada, derginin günümüz Türkçesine çevrilmesi (latinize edilmesi), mesleki içeriklerin analizi ve diş hekimliğine ilişkin sorunların tespiti gerçekleştirilmiştir. Mecmuada yer alan bilimsel çalışmalar ve problemler (unvan, yetersiz koşullar vb.) derleme yöntemiyle değerlendirilmiştir. Kaynakçada birinci ve ikinci el kaynaklar incelenerek metodolojiye uygun olarak sunulmuştur. Türkiye'de çıkarılan ilk süreli diş hekimliği dergisi olan mecmua, 1923-1928 yılları arasında Osmanlı Türkçesi ile 37 sayı yayımlanmıştır. İçeriğinde hem Avrupa'daki bilimsel gelişmeler ve akademik yayınlar tanıtılmış, hem de Türkiye'deki diş hekimlerinin sorunları ve öğrencilerin düşük standartlı eğitimleri vurgulanmıştır. Bu yönüyle dergi, günümüz akademisyen diş hekimlerine katkı sağlayacak niteliktedir. Erken Cumhuriyet döneminde diş hekimlerinin mesleki eğitim ve haklarını geliştirmek ve seslerini duyurmak için çıkardıkları mecmua, beş yıl boyunca bu amaca hizmet etmiştir. İçeriğinde hem akademik çalışmalara yer verilmiş hem de hekimlerin kanuni haklarının kazanılması için yazın yoluyla mücadele edilmiştir. Dergi, günümüz diş hekimlerine, mesleğin tarihsel problemleri ve meslektaşlarının mücadeleleri konusunda bağ kurma olanağı sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Diş Tabipleri Cemiyeti; mecmua; ünvan meselesi
ABSTRACT
This study aims to present the Journal of the Society of Dental Physicians (Diş Tabipleri Cemiyeti Mecmuası), published between 1923-1928, which reflects the professional identity struggles and educational challenges of Turkish dentists. The journal serves as a bridge between early Republican dentists and contemporary practitioners regarding professional knowledge and challenges. The primary material of this study is the Journal of the Society of Dental Physicians, the first periodical for Turkish dentists, published between 1923-1928. Written in Ottoman Turkish and obtained from the National Library Archives, the journal was transcribed. In this interdisciplinary study, it was translated (Latinized), its contents analyzed, and dentistry-related problems identified. The scientific studies and issues presented in the journal (e.g., professional titles, inadequate conditions) were examined using a narrative research method. Both primary and secondary sources were reviewed. The journal is the first periodical on dentistry published in Türkiye. A total of 37 issues appeared between 1923 and 1928. Its content introduced scientific developments and academic publications from Europe, while also addressing the professional problems of Turkish dentists and the substandard education of dental students. With such material, the journal provides valuable insights for today's academic dentists. In the Early Republican period, dentists launched this journal to advance education, secure rights, and make their voices heard. Over five years, it fulfilled this mission by publishing academic studies and written advocacy for dentists' legal rights. The journal offers today's dentists a historical perspective on professional challenges and predecessors' struggles, serving as a valuable academic resource.
Keywords: Dental Physicians Association; journal; title issue
This study aims to present the Journal of the Society of Dental Physicians (Diş Tabipleri Cemiyeti Mecmuası), published between 1923-1928, which reflects the professional identity struggles and educational challenges of Turkish dentists. The journal serves as a bridge between early Republican dentists and contemporary practitioners regarding professional knowledge and challenges. The primary material of this study is the Journal of the Society of Dental Physicians, the first periodical for Turkish dentists, published between 1923-1928. Written in Ottoman Turkish and obtained from the National Library Archives, the journal was transcribed. In this interdisciplinary study, it was translated (Latinized), its contents analyzed, and dentistry-related problems identified. The scientific studies and issues presented in the journal (e.g., professional titles, inadequate conditions) were examined using a narrative research method. Both primary and secondary sources were reviewed. The journal is the first periodical on dentistry published in Türkiye. A total of 37 issues appeared between 1923 and 1928. Its content introduced scientific developments and academic publications from Europe, while also addressing the professional problems of Turkish dentists and the substandard education of dental students. With such material, the journal provides valuable insights for today's academic dentists. In the Early Republican period, dentists launched this journal to advance education, secure rights, and make their voices heard. Over five years, it fulfilled this mission by publishing academic studies and written advocacy for dentists' legal rights. The journal offers today's dentists a historical perspective on professional challenges and predecessors' struggles, serving as a valuable academic resource.
Keywords: Dental Physicians Association; journal; title issue
REFERANSLAR:
- Forshaw RJ. The practice of dentistry in ancient Egypt. Br Dent J. 2009;206(9):481-6. [Crossref] [PubMed]
- Özlü Z. Halk hekimliğinden diş hekimliğine: 19. yüzyılda Osmanlı Devletinde dişçilik mesleği (Erbâb-ı Esnân) [From folk medicine to odontology: profession of dentistry in the Ottoman Empire in the 19th century (Erbab-ı Esnan)]. Belleten. 2013;77(279):677. [Link]
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). A}MKT.UM/39-75. [Crossref]
- Baltacıoğlu AY, Baltacıoğlu İH. Türkiye?de diş hekimliği eğitimi ve öğretimi (1908-1933). Osmanlı Bilimi Araştırmaları. 2009-10; XI(1-2):161. [Link]
- Kadıoğlu FG. Dişçi mektebi talebelerinden Sıhhiye Vekili Dr. Refik Bey?e mektup: geleneksel derleme [A letter from dental school students to the Health Minister Dr. Refik Bey: traditional review]. Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2024;32(3):183-96. [Crossref]
- Baltacıoğlu AY, Baltacıoğlu İH. Türkiye?de diş hekimliği eğitimi ve öğretimi (1908-1933). Osmanlı Bilimi Araştırmaları. 2009-10; XI(1-2):160. [Link]
- Erten H. Türkiye?de diş hekimliği eğitiminin tarihçesi. Restoratif Diş Hekimliği Preklinik ve Klinik Eğitimine Genel Bakış. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2024. p.2.
- Perk H. Belgeler ve Objelerle Diş Hekimliği Tarihi. 1. Baskı. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi; 2014. [Crossref]
- Özçiftçi S, Üstün Ç. Türk diş hekimliğinde 57 yıllık öncü bir isim ve onun arşivine ait resimler, kitap kapakları [A leading name in Turkish dentistry for 57 years and pictures, book covers of his archive]. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi. 2022;12(2): 218-27. DOI: [Crossref]
- Baytop T. Eczacı Mektebi. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını; 1994. p.215-8.
- Demirhan Erdemir A. Kısa Tıp Tarihi. 2. Baskı. Bursa: Bursa Üniversitesi Basımevi; 1982.
- Karaoğlan I. Dünden Bugüne Dişhekimliği. In: Sağlık I, editor. Türkiye?de Sağlık Tarihi. 1. Baskı. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları; 2001. p.357-61. [Crossref]
- Diş Tabipleri Cemiyeti Mecmuası. Nr.1/7, Kasım 1923. [Link]
- Diş Tabipleri Cemiyeti Mecmuası, Nr. 1/2, Kasım 1923. [Link]
- Diş Tabipleri Cemiyeti Mecmuası, Nr. 1/9, Ağustos 1924 [Link]
- Diş Tabipleri Cemiyeti Mecmuası, Nr.3/31, Temmuz 1927. [Link]
- Diş Tabipleri Cemiyeti Mecmuası, Nr. 2/14, Ocak 1925, [Link]
- Anonim. Vakit gazetesi. 07.07.1939. [Link]
- Diş Tabipleri Cemiyeti Mecmuası, Nr. 4/36, Temmuz-Ağustos 1928. [Link]
- Resmî Gazete (14.04.1928/863), 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San?atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun; 1928.
- Atasever M. Türkiye?de Ağız-Diş Sağlığı ve Dental Görüntüleme Hizmetleri. 2. Baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık; 2015.
.: İşlem Listesi