.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Hatalı Tıbbi Uygulama İddiası ile Açılan Davalarda Aydınlatılmış Onam ile İlgili Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi: Kesitsel Araştırma
Evaluation of Supreme Court Decisions Regarding Informed Consent in Lawsuits Opened with Alleged Medical Malpractice: Cross-Sectional Research
Turkiye Klinikleri J Foren Sci Leg Med. 2023;20(1):11-23
doi: 10.5336/forensic.2022-93835
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Hekimin tanı ve tedavi sürecinde hastayı meydana gelebilecek komplikasyonlar hakkında bilgilendirmemesi, gerçekleştirilecek tıbbi müdahaleyi hukuka aykırı hale getirmektedir. Bu nedenle özellikle cerrahi ve girişimsel uygulamaların gerçekleştirileceği işlemlerde, hekimin hastayı bilgilendirmesi ve tıbbi uygulama için rızasını alması önemlidir. Bu çalışma ile sağlık profesyonellerinin karşılaştıkları hatalı tıbbi uygulama iddialarını belirlemek ve günlük uygulamalarda karşılaşılabilecek sorunların giderilmesine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Çalışmamızda; aydınlatılmış onam formundaki eksiklik ya da onam formunun olmamasına bağlı hatalı tıbbi uygulama iddiaları ile ilgili Yargıtay Mahkemelerine intikal etmiş ve 2006 ile 2019 yılları arasında karara bağlanmış dosyalardan çalışmamız için belirlediğimiz koşullara uygun olan 76 karar incelenmiştir. Bulgular: Dosyaların 70'i hukuk, 6'sı ceza davasıdır. Aydınlatılmış onam ile ilgili Yargıtay Mahkemelerince verilen kararlardan 69'unun (%90,8) hekimler hakkında, 7'sinin (%9,2) hemşire/yardımcı sağlık personeli aleyhine açılmış olduğu görülmüştür. Dava edilen uzmanlık branşlarının en sık cerrahi branşlar (%77,6) olduğu, cerrahi branşlar içerisinde ise en sık plastik ve rekonstrüktif cerrahi ardından genel cerrahi branşlarının olduğu görüldü. Sonuç: Sağlık alanı profesyonelleri, hatalı tıbbi uygulama iddialarının önüne geçebilmek için mesleki bilgi ve tecrübelerini geliştirmeli, hasta ile etkili iletişim kurmalıdır. Ayrıca sağlık çalışanlarına hürriyeti bağlayıcı ya da meslekten men cezası yerine mesleki uygulamaları ile ilgili tedbirlerin getirildiği, kusur ve komplikasyon kavramlarının ayrıntılı tanımlandığı bir hatalı tıbbi uygulama yasasına ihtiyaç vardır.
Anahtar Kelimeler: Yargıtay kararları; aydınlatılmış onam; hatalı tıbbi uygulama; tıp hukuku
Amaç: Hekimin tanı ve tedavi sürecinde hastayı meydana gelebilecek komplikasyonlar hakkında bilgilendirmemesi, gerçekleştirilecek tıbbi müdahaleyi hukuka aykırı hale getirmektedir. Bu nedenle özellikle cerrahi ve girişimsel uygulamaların gerçekleştirileceği işlemlerde, hekimin hastayı bilgilendirmesi ve tıbbi uygulama için rızasını alması önemlidir. Bu çalışma ile sağlık profesyonellerinin karşılaştıkları hatalı tıbbi uygulama iddialarını belirlemek ve günlük uygulamalarda karşılaşılabilecek sorunların giderilmesine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Çalışmamızda; aydınlatılmış onam formundaki eksiklik ya da onam formunun olmamasına bağlı hatalı tıbbi uygulama iddiaları ile ilgili Yargıtay Mahkemelerine intikal etmiş ve 2006 ile 2019 yılları arasında karara bağlanmış dosyalardan çalışmamız için belirlediğimiz koşullara uygun olan 76 karar incelenmiştir. Bulgular: Dosyaların 70'i hukuk, 6'sı ceza davasıdır. Aydınlatılmış onam ile ilgili Yargıtay Mahkemelerince verilen kararlardan 69'unun (%90,8) hekimler hakkında, 7'sinin (%9,2) hemşire/yardımcı sağlık personeli aleyhine açılmış olduğu görülmüştür. Dava edilen uzmanlık branşlarının en sık cerrahi branşlar (%77,6) olduğu, cerrahi branşlar içerisinde ise en sık plastik ve rekonstrüktif cerrahi ardından genel cerrahi branşlarının olduğu görüldü. Sonuç: Sağlık alanı profesyonelleri, hatalı tıbbi uygulama iddialarının önüne geçebilmek için mesleki bilgi ve tecrübelerini geliştirmeli, hasta ile etkili iletişim kurmalıdır. Ayrıca sağlık çalışanlarına hürriyeti bağlayıcı ya da meslekten men cezası yerine mesleki uygulamaları ile ilgili tedbirlerin getirildiği, kusur ve komplikasyon kavramlarının ayrıntılı tanımlandığı bir hatalı tıbbi uygulama yasasına ihtiyaç vardır.
Anahtar Kelimeler: Yargıtay kararları; aydınlatılmış onam; hatalı tıbbi uygulama; tıp hukuku
ABSTRACT
Objective: The failure of the physician to inform the patient about the complications during the diagnosis and treatment process makes the medical intervention unlawful. For this reason, it is important for the physician to inform the patient and obtain his / her consent, especially in surgical and interventional procedures. It is aimed to determine the claims faced by medical professionals and to contribute to the elimination of these problems in practice. Material and Methods: Medical malpractice claims related to the lack of informed consent form or lack of consent form were submitted to the Court of Cassation, 76 decisions, which are in accordance with the conditions we have determined for our study, were examined from the files that were decided between 2006-2019. Results: While 70 of these decisions are lawsuits, 6 of them are criminal proceedings. In the Supreme Court decisions regarding the informed consent, it was observed that 69 (90.8%) of the appealed decisions were about physicians and 7 (9.2%) were filed against physicians and nurses/auxiliary health personnel. It has been determined that the fields of expertise that have been sued are mostly surgical branches (77.6%), the most frequently sued physicians among the surgical branches are plastic surgery specialists, and general surgery specialists are the second. Conclusion: Healthcare professionals should develop their professional knowledge and experience and communicate effectively with the patient in order to prevent malpractice claims. There is a need for a medical malpractice law in which the concepts of defect and complication are defined in detail.
Keywords: Supreme court decisions; informed consent; medical malpractice; medical law
Objective: The failure of the physician to inform the patient about the complications during the diagnosis and treatment process makes the medical intervention unlawful. For this reason, it is important for the physician to inform the patient and obtain his / her consent, especially in surgical and interventional procedures. It is aimed to determine the claims faced by medical professionals and to contribute to the elimination of these problems in practice. Material and Methods: Medical malpractice claims related to the lack of informed consent form or lack of consent form were submitted to the Court of Cassation, 76 decisions, which are in accordance with the conditions we have determined for our study, were examined from the files that were decided between 2006-2019. Results: While 70 of these decisions are lawsuits, 6 of them are criminal proceedings. In the Supreme Court decisions regarding the informed consent, it was observed that 69 (90.8%) of the appealed decisions were about physicians and 7 (9.2%) were filed against physicians and nurses/auxiliary health personnel. It has been determined that the fields of expertise that have been sued are mostly surgical branches (77.6%), the most frequently sued physicians among the surgical branches are plastic surgery specialists, and general surgery specialists are the second. Conclusion: Healthcare professionals should develop their professional knowledge and experience and communicate effectively with the patient in order to prevent malpractice claims. There is a need for a medical malpractice law in which the concepts of defect and complication are defined in detail.
Keywords: Supreme court decisions; informed consent; medical malpractice; medical law
REFERANSLAR:
- Kaya M. Hekimin hastayı aydınlatma yükümlülüğünden kaynaklanan taziminat sorumluluğu [Compensation liability arising from physician's obligation to inform the patient]. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2012;(100):45-82. [Link]
- Özcan FI. Tıbbi müdahalelerde aydınlatılmış onam [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi; 2008. Erişim tarihi: 23.02.2023. Erişim linki: [Link]
- Sözen Ş. Adli olgularda psikiyatrik değerlendirme: hasta hakları ve hekim sorumluluğu. Namal A, Doğan H, Mahmutoğlu FS, editörler. Türk Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Araştırmaları Yıllığı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2013. p.73-81.
- Çavdar P. Hekimin aydınlatma yükümlülüğü [Disclosure requirement of a doctor]. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. 2016;22(3):735-64. [Link]
- Oral T. Hekimin aydınlatma ve hastanın rızasını alma yükümü [Physician's obligatons on informing and getting consents from patients]. Ankara Barosu Dergisi. 2011;(2):185-210. [Link]
- Yıldırım S. Ameliyat öncesi hastaya verilecek olan sözlü ve görsel eğitimlerin hastaların kaygı düzeyleri ve memnuniyetleri üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Zonguldak: Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi; 2019. Erişim tarihi: 23.02.2023. Erişim linki: [Link]
- Özcan BG, Çağlar Ö. Kişilik hakları-hasta hakları bağlamında tıbbi müdahale dolayısıyla çıkan hukuki ilişkide hekimin hastayı aydınlatma yükümlülüğü ve aydınlatılmış rızaya ilişkin bazı değerlendirmeler [Physician's responsibility for informing patient in the legal relation of medical attempt in the context of personality rights and patient rights, and some evaluations regarding informed consent]. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2007;10(1):49-73. [Link]
- Şimşek U. Sağlık hukukunda aydınlatılmış rıza [Informed consent in health law]. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2014;16:3535-56. [Link]
- U.S. Department of Health and Human Services Health Resources and Services Administration Bureau of Health Professions Division of Practitioner Data Banks. National Practitioner Data Bank 2012 Annual Report. 2014. Erişim tarihi: 23.02.2023. Erişim linki: [Link]
- Leape LL, Lawthers AG, Brennan TA, Johnson WG. Preventing medical injury. QRB Qual Rev Bull. 1993;19(5):144-9. [Crossref] [PubMed]
- Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, E: 2016/23372, K: 2019/12469. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023. Erişim Linki: [Link]
- Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, E:2016/29746, K: 2019/12475. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023. Erişim Linki: [Link]
- Posner KL, Severson J, Domino KB. The role of informed consent in patient complaints: reducing hidden health system costs and improving patient engagement through shared decision making. J Healthc Risk Manag. 2015;35(2):38-45. [Crossref] [PubMed]
- Akgül Kalkan E. Analysis of the high court decisions on informed consent cases in turkey from a forensic point of view. Journal of Scientific Perspectives. 2018;2(3):125-34. [Link]
- Aydın Er R, Özcan Şenses M, Akpınar A, Ersoy N. Ortopedide aydınlatılmış onama ait etik sorunlar [Ethical problems about the informed consent in orthopedics: a sample from Kocaeli]. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2011;31(2):455-63. [Crossref]
- Kader Ç. Aşı karşıtlığı: aşı kararsızliğı ve aşı reddi [Anti-vaccination: vaccine hesitancy and refusal]. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2019;4(3):377-88. [Link]
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK; 2014. [Link]
- Gogos AJ, Clark RB, Bismark MM, Gruen RL, Studdert DM. When informed consent goes poorly: a descriptive study of medical negligence claims and patient complaints. Med J Aust. 2011;195(6):340-4. [Crossref] [PubMed]
- Li H, Wu X, Sun T, Li L, Zhao X, Liu X, et al. Claims, liabilities, injures and compensation payments of medical malpractice litigation cases in China from 1998 to 2011. BMC Health Serv Res. 2014;14:390. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Öntan Y. Ceza muhakemesi hukukunda bilirkişilik [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2011. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023. Erişim linki: [Link]
- Ersoy Y. Türk Ceza Hukukunda bilirkişilik ve uygulamadan doğan sorunlar. Ankara Barosu. Ankara Barosu Hukuk Kurultayı. Ankara: Ankara Barosu; 2000. p.429-86.
- Yıldız AK. Ceza muhakemesi hukukunda bilirkişilik [The expert in the criminal procedure code]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2006;10(3-4):273-345. [Link]
- Done ML, Lee A. The use of a video to convey preanesthetic information to patients undergoing ambulatory surgery. Anesth Analg. 1998;87(3):531-6. [Crossref]
- Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (10.06.2019, Sayı: 14500235-40199) sayılı Enjeksiyon Uygulamaları Hakkında Genelge; 2019. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023. Erişim linki: [Link]
.: İşlem Listesi