.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Kahramanmaraş'ta Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Kullanımı ve COVID-19 Dönemindeki Durumu: Kesitsel Araştırma
Use of Traditional and Complementary Medicine in Kahramanmaraş and the Status During the COVID-19 Period: Cross Sectional Study
J Tradit Complem Med. 2023;6(2):120-31
doi: 10.5336/jtracom.2022-94529
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Geleneksel ve tamamlayıcı tıp (GETAT) uygulamaları ülkemizde sık olarak kullanılan yöntemlerdir. Koronavirüs hastalığı2019 [coronavirus disease-2019 (COVID-19)] salgını sırasında da hastaların bu yöntemlere başvurma sıklıkları artmıştır. Bu çalışma ile Kahramanmaraş'ta GETAT uygulamalarının ve COVID-19 salgını döneminde kullanılan ilaç-takviye gıda kullanım durumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Çalışmamız, tanımlayıcı ve kesitsel tipte olup 19.10.2020-21.12.2020 tarihleri arasında Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesine başvuran kişilerle gerçekleştirilmiştir. Çalışma davetini kabul eden 390 kişi çalışmaya dâhil edilmiştir. Araştırmacı tarafından literatür ve kılavuzlar taranarak geliştirilmiş 51 soruluk anket gönüllü hekimlere yüz yüze ya da internet aracılığıyla uygulanmıştır. Bulgular: GETAT uygulamaları kullanım sıklığı %44,4, ebeveynlerin çocukları için yöntem kullanım sıklığı %31,3 idi. Lise üzeri grupta (p<0,001), köy/kasabada yaşayanlarda (p=0,001), kronik hastalığı olanlarda (p=0,032) ve sigarayı bırakmış olanlarda (p=0,022) GETAT yöntemleri kullanım sıklığı anlamlı şekilde fazlaydı. En sık kullanılan yöntem bitkisel ürünler (%85,2), en sık kullanılan halk hekimliği yöntemi ise dua okumadır (%94,0). COVID-19 salgını başladıktan sonra en sık kullanılan ilaç/gıda takviyesi %65,6 ile C vitamini olmuştur. Yöntemler için en sık aktarların (%26) tercih edildiği saptanmıştır. Katılımcıların %73,6'sı kullandıkları yöntemler konusunda aile hekimlerine bilgi vermemektedir. Sonuç: Çalışmamız sonucunda, GETAT yöntemlerinin konusunda uzman, sertifikalı sağlık çalışanlarının sayısı artırılarak, ilgili kurumlarca gerekli ve yeterli denetimler yapılarak kanıta dayalı olarak yapılması gerektiği sonucuna varmaktayız.
Anahtar Kelimeler: Tamamlayıcı terapiler; COVID-19
Amaç: Geleneksel ve tamamlayıcı tıp (GETAT) uygulamaları ülkemizde sık olarak kullanılan yöntemlerdir. Koronavirüs hastalığı2019 [coronavirus disease-2019 (COVID-19)] salgını sırasında da hastaların bu yöntemlere başvurma sıklıkları artmıştır. Bu çalışma ile Kahramanmaraş'ta GETAT uygulamalarının ve COVID-19 salgını döneminde kullanılan ilaç-takviye gıda kullanım durumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Çalışmamız, tanımlayıcı ve kesitsel tipte olup 19.10.2020-21.12.2020 tarihleri arasında Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesine başvuran kişilerle gerçekleştirilmiştir. Çalışma davetini kabul eden 390 kişi çalışmaya dâhil edilmiştir. Araştırmacı tarafından literatür ve kılavuzlar taranarak geliştirilmiş 51 soruluk anket gönüllü hekimlere yüz yüze ya da internet aracılığıyla uygulanmıştır. Bulgular: GETAT uygulamaları kullanım sıklığı %44,4, ebeveynlerin çocukları için yöntem kullanım sıklığı %31,3 idi. Lise üzeri grupta (p<0,001), köy/kasabada yaşayanlarda (p=0,001), kronik hastalığı olanlarda (p=0,032) ve sigarayı bırakmış olanlarda (p=0,022) GETAT yöntemleri kullanım sıklığı anlamlı şekilde fazlaydı. En sık kullanılan yöntem bitkisel ürünler (%85,2), en sık kullanılan halk hekimliği yöntemi ise dua okumadır (%94,0). COVID-19 salgını başladıktan sonra en sık kullanılan ilaç/gıda takviyesi %65,6 ile C vitamini olmuştur. Yöntemler için en sık aktarların (%26) tercih edildiği saptanmıştır. Katılımcıların %73,6'sı kullandıkları yöntemler konusunda aile hekimlerine bilgi vermemektedir. Sonuç: Çalışmamız sonucunda, GETAT yöntemlerinin konusunda uzman, sertifikalı sağlık çalışanlarının sayısı artırılarak, ilgili kurumlarca gerekli ve yeterli denetimler yapılarak kanıta dayalı olarak yapılması gerektiği sonucuna varmaktayız.
Anahtar Kelimeler: Tamamlayıcı terapiler; COVID-19
ABSTRACT
Objective: Traditional and complementary medicine (TCM) practices are widely used in our country are methods. The frequency of patients resorting to these methods during the coronavirus disease-2019 (COVID-19) outbreak increased. With this study, the possibility of the emergence of TCM applications and the use of drugsupplementary food used during the COVID-19 epidemic in Kahramanmaraş. Material and Methods: Our study is of cross-sectional data and was carried out between 19.10.2020-21.12.2020 with people belonging to Kahramanmaraş Sütçü İmam University Medical Faculty Hospital. 390 people who accepted the study invitation were included in the study. The 51-question questionnaire, developed by the researcher by scanning the literature and guidelines, was administered to the volunteer physicians either face-to-face or online. Results: The cost of using TCM applications was 44.4%, and the cost of using the method for executive consumers was 31.3%. The group above high school (p<0.001), those living in a village/town (p=0.001), those with chronic diseases (p=0.032), and those who had quit smoking (p=0.022) were high, which alleviates the burden of using TCM methods. The most frequently used method was herbal products (85.2%), the most common. The folk medicine method used is prayer reading (94.0%). After the start of the COVID-19 epidemic, the most commonly used drug/food was vitamin C with 65.6% after delivery. For the methods, herbalists (26%) can be preferred most frequently. 73.6% of the participants inform their family physicians about their visit. Conclusion: As a result of our study, we are changing the need to increase the number of healthcare professionals who are experts in the field of TCM methods and to make necessary and sufficient audit structures based on evidence by the relevant institutions.
Keywords: Complementary therapies; COVID-19
Objective: Traditional and complementary medicine (TCM) practices are widely used in our country are methods. The frequency of patients resorting to these methods during the coronavirus disease-2019 (COVID-19) outbreak increased. With this study, the possibility of the emergence of TCM applications and the use of drugsupplementary food used during the COVID-19 epidemic in Kahramanmaraş. Material and Methods: Our study is of cross-sectional data and was carried out between 19.10.2020-21.12.2020 with people belonging to Kahramanmaraş Sütçü İmam University Medical Faculty Hospital. 390 people who accepted the study invitation were included in the study. The 51-question questionnaire, developed by the researcher by scanning the literature and guidelines, was administered to the volunteer physicians either face-to-face or online. Results: The cost of using TCM applications was 44.4%, and the cost of using the method for executive consumers was 31.3%. The group above high school (p<0.001), those living in a village/town (p=0.001), those with chronic diseases (p=0.032), and those who had quit smoking (p=0.022) were high, which alleviates the burden of using TCM methods. The most frequently used method was herbal products (85.2%), the most common. The folk medicine method used is prayer reading (94.0%). After the start of the COVID-19 epidemic, the most commonly used drug/food was vitamin C with 65.6% after delivery. For the methods, herbalists (26%) can be preferred most frequently. 73.6% of the participants inform their family physicians about their visit. Conclusion: As a result of our study, we are changing the need to increase the number of healthcare professionals who are experts in the field of TCM methods and to make necessary and sufficient audit structures based on evidence by the relevant institutions.
Keywords: Complementary therapies; COVID-19
REFERANSLAR:
- Arslan M, Sözen Şahne B, Şar S. Dünyadaki Geleneksel Tedavi Sistemlerinden Örnekler: Genel Bir Bakış. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi. Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi. 2016;6(3):100-5. [Link]
- Şar S. Anadolu'da halk hekimliği uygulamaları [Folk medicine practice in Anatolia]. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics-Law and History. 2005;13(2):131-6. [Link]
- World Health Organization. WHO Traditional Medicine Strategy 2002-2005. Geneva: World Health Organization; 2002. [Link]
- International Bioethics Committee. Report of the IBC on traditional medicine systems and their ethical implications. Paris: UNESCO; 2013. [Link]
- World Health Organization. WHO Traditional Medicine Strategy 2014-2023. Switzerland: World Health Organization; 2013. [Link]
- Resmî Gazete (27.10.2014, Sayı: 29158) sayılı Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği; 2014. (Erişim tarihi: 09.07.2023) Erişim linki: [Link]
- Sağlık Bakanlığı [İnternet]. [Erişim tarihi: 29 Eylül 2020]. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Geleneksel, Tamamlayıcı Ve Fonksiyonel Tıp Uygulamaları Daire Başkanlığı. Erişim linki: [Link]
- Uluslararası Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Kongresi (Erişim tarihi:07.07.2023) Erişim linki: [Link]
- Şar S. Afyon yöresi halk hekimliğinde görülen uygulamalar. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri IV. Cilt: Gelenek-Görenek ve İnançlar. Ankara: Başbakanlık Basımevi; 1992. p.47-66.
- Biçer İ, Yalçın Balçık P. Geleneksel ve tamamlayıcı tıp: Türkiye ve seçilen ülkelerinin incelenmesi [Traditional and complementary medicine: investigation of Turkey and the selected countries]. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2019;22(1):245-57. [Link]
- Kaygusuz M, Gümüştakım RŞ, Kuş C, İpek S, Tok A. TCM use in pregnant women and nursing mothers: a study from Turkey. Complement Ther Clin Pract. 2021;42:101300. [Crossref] [PubMed]
- Çetin O. Eskişehir'de tamamlayıcı ve alternatif tıp kullanımı [The use of complementary and alternative medicine in Eskişehir]. Sosyoekonomi. 2007;6(6):90-106. [Link]
- Öztürk M, Uskun E, Özdemir R, Çınar M, Alptekin F, Doğan M. Isparta ilinde halkın geleneksel tedavi tercihi [Public interest to traditional medicine in Isparta]. Türkiye Klinikleri J Med Ethics. 2005;13:179-86. [Link]
- Oral B, Öztürk A, Balcı E, Sevinç N. Aile sağlığı merkezine başvuranların geleneksel/alternatif tıpla ilgili görüşleri ve kullanım durumu [State of opinions and use about traditional/alternative medicine who applied to family health center]. TAF Prev Med Bull. 2016;15(2):75-82.
- Tan M, Uzun O, Akçay F. Trends in complementary and alternative medicine in eastern Turkey. J Altern Complement Med. 2004;10(5):861-5. [Crossref] [PubMed]
- Şimşek B, Yazgan-Aksoy D, Calik-Basaran N, Taş D, Albasan D, Kalaycı MZ. Mapping traditional and complementary medicine in Turkey. European Journal of Integrative Medicine. 2017;15:68-72. [Crossref]
- Eisenberg DM, Davis RB, Ettßßner SL, Appel S, Wilkey S, Van Rompay M, et al. Trends in alternative medicine use in the United States, 1990-1997: results of a follow-up national survey. JAMA. 1998;280(18):1569-75. [Crossref] [PubMed]
- Metcalfe A, Williams J, McChesney J, Patten SB, Jetté N. Use of complementary and alternative medicine by those with a chronic disease and the general population--results of a national population based survey. BMC Complement Altern Med. 2010;10:58. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Sucaklı MH, Ölmez S, Keten HS, Yenicesu C, Sarı N, Çelik M. Üniversite öğrencilerinin bitkisel ürünleri kullanım özelliklerinin değerlendirilmesi [Evaluation of the usage of herbal products among university students]. Medicine Science. 2014;3(3):1352-60. [Link]
- Yusuf K, Ergüven M, Tekin E, Özdemir M, Yılmaz Hamzah Ö. Bölgemizde çocuklarda bronşial astım tedavisinde alternatif tedavi yöntemleri kullanımı [Use of alternative treatment methods in children with asthma bronchiale in our region]. Çocuk Dergisi. 2009;9(2):84-9. [Link]
- Özcebe H, Sevencan F. Çocuklarda tamamlayıcı ve alternatif tıbbı konu alan araştırmaların değerlendirilmesi [Evaluation of researches about complementary and alternative medicine in children]. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 2009;52(4):183-94. [Link]
- Uğurluer G, Karahan A, Edirne T, Şahin HA. Ayaktan kemoterapi ünitesinde tedavi alan hastaların tamamlayıcı ve alternatif tıp uygulamalarına başvurma sıklığı ve nedenleri [The prevalance and causes of the use of complementary and alternative medicine in patients treated at an outpatient chemotherapy unit]. Van Tıp Dergisi. 2007;14(3):68-73. [Link]
- Yavuz M, İlçe A, Kaymakçı Ş, Bildik G, Dıramalı A. Meme kanserli hastaların tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerini kullanma durumlarının incelenmesi [Examination of the complementary and alternative treatment use with breast cancer patients]. Türkiye Klinikleri J Med Sci. 2007;27:680-6. [Link]
- Araz A, Harlak H, Meşe G. Sağlık davranışları ve alternatif tedavi kullanımı [Health behaviors and alternative medicine use]. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007;6(2):112-22. [Link]
- Ozer O, Santaş F, Yıldırım HH. An evaluation on levels of knowledge, attitude and behavior of people at 65 years and above about alternative medicine living in Ankara. Afr J Tradit Complement Altern Med. 2012;10(1):134-41. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Colbath JD, Prawlucki PM. Holistic nursing care. Nurs Clin N Am. 2001;16:111-7. [Link]
- Macit MS. Covid-19 salgını sonrası yetişkin bireylerin beslenme alışkanlıklarındaki değişikliklerin değerlendirilmesi [Evaluation of changes in the nutritional habits of adults after Covid-19 outbreak]. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;13(3):277-88. [Crossref]
.: İşlem Listesi