.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Sağlık Turizminde Bilimsel Yayınların İncelenmesi: Scopus Verileri ile Bibliyometrik Bir Yaklaşım
Review of Scientific Publications in the Field of Health Tourism: A Bibliometric Approach with Scopus Data
Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2025;10(2):508-15
doi: 10.5336/healthsci.2024-106617
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Sağlık turizmi, son yıllarda hizmet ihracatında önemli bir artış gösteren sektörlerden biridir. Küreselleşme, iletişim teknolojilerindeki ilerlemeler, ulaşım olanaklarının gelişmesi ve sağlık hizmetlerinde bekleme sürelerinin uzaması ile artan maliyet baskıları, sağlık turisti sayısının ve bu sektörden elde edilen gelirin yükselmesinde başlıca etkenler olmuştur. Bu araştırmanın amacı, sağlık turizmi alanında yapılan çalışmaları bibliyometrik analiz yoluyla inceleyerek, gelecekteki araştırmalara rehberlik edecek bilgi sağlamaktır. Gereç ve Yöntemler: Scopus veri tabanında, ''health tourism'' anahtar kelimesi kullanılarak yapılan bir tarama sonucunda, 20 Ekim 2024 tarihine kadar yayımlanmış sağlık turizmiyle ilgili akademik çalışmalar belirlenmiştir. Toplamda farklı disiplinler kapsamında 973 esere ulaşılmış ve bu eserler analiz edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde VOSviewer 1.6.18 yazılımı ve Microsoft Excel programı kullanılmıştır. Analiz sürecinde eserlerin yıllara göre dağılımı, atıf analizleri, araştırmaların gerçekleştirildiği ülkeler, ilgili kurumlar ve en fazla fon sağlayan kuruluşlar karşılaştırmalı bir şekilde incelenmiştir. Bulgular: İnceleme kapsamında ilk yayının 1985 yılında yayımlandığı, 2008 yılından itibaren yayın sayısının düzenli olarak arttığı ve en fazla yayının 2021 (f=101) ve 2023 (f=101) yıllarında gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. 2024 yılının son çeyreğine kadar yayın sayısının en yüksek yıllara yakın bir seviyede olduğu (f=98) belirlenmiştir. Analizlerde en sık kullanılan anahtar kelimenin ''health tourism'' (f=363), en fazla yayının yapıldığı ülkenin Çin (85), atıf yoğunluğunun en yüksek olduğu ülkenin ABD olduğu ve en çok fon sağlayan kuruluşun ''National Natural Science Foundation of China'' (f=23) olduğu saptanmıştır. Sonuç: Sağlık turizmi konusunun güncelliğini koruduğu ve bu alana yönelik araştırmacı ilgisinin giderek arttığı gözlemlenmiştir. Gerçekleştirilen araştırma sonuçları, sağlık turizmi alanında araştırma planı yapmak isteyenlere rehberlik edecek nitelikte olup, bilimsel stratejiler geliştirilmesi için faydalı ipuçları sağlayabilir.
Anahtar Kelimeler: Sağlık turizmi; bibliyometrik analiz; bilimsel inovasyon; küresel sağlık hizmetleri
Amaç: Sağlık turizmi, son yıllarda hizmet ihracatında önemli bir artış gösteren sektörlerden biridir. Küreselleşme, iletişim teknolojilerindeki ilerlemeler, ulaşım olanaklarının gelişmesi ve sağlık hizmetlerinde bekleme sürelerinin uzaması ile artan maliyet baskıları, sağlık turisti sayısının ve bu sektörden elde edilen gelirin yükselmesinde başlıca etkenler olmuştur. Bu araştırmanın amacı, sağlık turizmi alanında yapılan çalışmaları bibliyometrik analiz yoluyla inceleyerek, gelecekteki araştırmalara rehberlik edecek bilgi sağlamaktır. Gereç ve Yöntemler: Scopus veri tabanında, ''health tourism'' anahtar kelimesi kullanılarak yapılan bir tarama sonucunda, 20 Ekim 2024 tarihine kadar yayımlanmış sağlık turizmiyle ilgili akademik çalışmalar belirlenmiştir. Toplamda farklı disiplinler kapsamında 973 esere ulaşılmış ve bu eserler analiz edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde VOSviewer 1.6.18 yazılımı ve Microsoft Excel programı kullanılmıştır. Analiz sürecinde eserlerin yıllara göre dağılımı, atıf analizleri, araştırmaların gerçekleştirildiği ülkeler, ilgili kurumlar ve en fazla fon sağlayan kuruluşlar karşılaştırmalı bir şekilde incelenmiştir. Bulgular: İnceleme kapsamında ilk yayının 1985 yılında yayımlandığı, 2008 yılından itibaren yayın sayısının düzenli olarak arttığı ve en fazla yayının 2021 (f=101) ve 2023 (f=101) yıllarında gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. 2024 yılının son çeyreğine kadar yayın sayısının en yüksek yıllara yakın bir seviyede olduğu (f=98) belirlenmiştir. Analizlerde en sık kullanılan anahtar kelimenin ''health tourism'' (f=363), en fazla yayının yapıldığı ülkenin Çin (85), atıf yoğunluğunun en yüksek olduğu ülkenin ABD olduğu ve en çok fon sağlayan kuruluşun ''National Natural Science Foundation of China'' (f=23) olduğu saptanmıştır. Sonuç: Sağlık turizmi konusunun güncelliğini koruduğu ve bu alana yönelik araştırmacı ilgisinin giderek arttığı gözlemlenmiştir. Gerçekleştirilen araştırma sonuçları, sağlık turizmi alanında araştırma planı yapmak isteyenlere rehberlik edecek nitelikte olup, bilimsel stratejiler geliştirilmesi için faydalı ipuçları sağlayabilir.
Anahtar Kelimeler: Sağlık turizmi; bibliyometrik analiz; bilimsel inovasyon; küresel sağlık hizmetleri
ABSTRACT
Objective: Health tourism is one of the sectors showing a significant increase in service exports in recent years. Globalization, advances in communication technologies, development of transportation facilities, and increasing cost pressures with longer waiting times in health services have been the main factors in increasing the number of health tourists and the income obtained from this sector. The aim of this study is to examine the studies conducted in the field of health tourism through bibliometric analysis and to provide information to guide future research. Material and Methods: As a result of a search using the keyword ''health tourism'' in the Scopus database, academic studies on health tourism published until October 20, 2024 were identified. In total, 973 works were reached within the scope of different disciplines and these works were analyzed. VOSviewer 1.6.18 software and Microsoft Excel program were used to evaluate the data. In the analysis process, the distribution of the works by years, citation analysis, countries where the studies were conducted, related institutions and the institutions that provided the most funding were examined comparatively. Results: Within the scope of the review, it was determined that the first publication was published in 1985, the number of publications has increased regularly since 2008, and the highest number of publications were realized in 2021 (f=101) and 2023 (f=101). Until the last quarter of 2024, it was determined that the number of publications was close to the highest years (f=98). It was determined that the most frequently used keyword in the analysis was ''health tourism'' (f=363), the country with the highest number of publications was China (85), the country with the highest citation density was the USA, and the most funding organization was the ''National Natural Science Foundation of China'' (f=23). Conclusion: It has been observed that the subject of health tourism remains topical and researcher interest in this field is increasing. The results of the research can provide guidance for those who want to plan research in the field of health tourism and provide useful tips for developing scientific strategies.
Keywords: Health tourism; bibliometric analysis; scientific innovation; global health care
Objective: Health tourism is one of the sectors showing a significant increase in service exports in recent years. Globalization, advances in communication technologies, development of transportation facilities, and increasing cost pressures with longer waiting times in health services have been the main factors in increasing the number of health tourists and the income obtained from this sector. The aim of this study is to examine the studies conducted in the field of health tourism through bibliometric analysis and to provide information to guide future research. Material and Methods: As a result of a search using the keyword ''health tourism'' in the Scopus database, academic studies on health tourism published until October 20, 2024 were identified. In total, 973 works were reached within the scope of different disciplines and these works were analyzed. VOSviewer 1.6.18 software and Microsoft Excel program were used to evaluate the data. In the analysis process, the distribution of the works by years, citation analysis, countries where the studies were conducted, related institutions and the institutions that provided the most funding were examined comparatively. Results: Within the scope of the review, it was determined that the first publication was published in 1985, the number of publications has increased regularly since 2008, and the highest number of publications were realized in 2021 (f=101) and 2023 (f=101). Until the last quarter of 2024, it was determined that the number of publications was close to the highest years (f=98). It was determined that the most frequently used keyword in the analysis was ''health tourism'' (f=363), the country with the highest number of publications was China (85), the country with the highest citation density was the USA, and the most funding organization was the ''National Natural Science Foundation of China'' (f=23). Conclusion: It has been observed that the subject of health tourism remains topical and researcher interest in this field is increasing. The results of the research can provide guidance for those who want to plan research in the field of health tourism and provide useful tips for developing scientific strategies.
Keywords: Health tourism; bibliometric analysis; scientific innovation; global health care
REFERANSLAR:
- Akdeve E, Barca M, Balay İG. Türkiye sağlık turizm sektörünün analizi ve strateji önerileri [Strategic analysis of medical tourism in Turkey and strategy recommendations]. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2013;5(3):64-92. [Link]
- Turganbeyeva N, Gündoğdu İ, Çılgınoğlu H. Kırgızistan sağlık turizmi kapsamında at sütü tedavisine alternatif olarak eşek sütünün kullanımı ve önemi [The use and importance of donkey milk as an alternative to horse milk treatment within the scope of Kyrgyzstan health tourism]. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi. 2020;5(1):38-50. [Crossref]
- T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı [İnternet]. Sağlık ve termal turizmin tanımı. [Link]
- Tontuş HÖ. Dünyada Sağlık Turizmi. 2015. [Link]
- Tengilimoğlu, D. Sağlık Turizmi. 2. Baskı. Ankara: Siyasal Kitabevi; 2017.
- Glinos IA, Baeten R, Helble M, Maarse H. A typology of cross-border patient mobility. Health Place. 2010;16(6):1145-55. [Crossref] [PubMed]
- Chaulagain S, Jahromi MF, Fu X. Americans' intention to visit Cuba as a medical tourism destination: a destination and country image perspective. Tour Manag Perspect. 2021;40(4):100900. [Crossref]
- Tosun N, Demir Y, Sağlık E. Traditional and complementary medicine from health tourism perspective. International Journal of Health Management and Tourism. 2020;5(1):32-43. [Crossref]
- Sandıkçı M. Müşteri memnuniyeti ölçülmesi ve Sandıklı Hüdai Kaplıcası'nda bir alan araştırması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2007;9:39-53. [Link]
- Aslan D, Koç E, Çolaklar M. Yaşlıların sağlık/hastalık durumlarının toplum sağlığı açısından değerlendirilmesi [Evaluation of health/disease profiles of the aged people in terms of public health]. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 2018;21:29-48. [Crossref]
- Selvi MM. Termal ürün pazarlamada tutundurma karması elemanlarının rolü: termal bölgede devre mülk sistemi uygulayan işletmeler ile diğer termal otel işletmeleri açısından bir karşılaştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2002;17(1):95-104. [Link]
- Tengilimoğlu D. İleri Yaş ve Engelli Turizmi. Sağlık Turizmi. Ankara: Siyasal Kitabevi; 2020. p.121-82.
- Weiermair K, Steinhauser C. New Tourism Clusters in the Field of Sports and Health; The Case of Alpine Wellness. 12th International Tourism and Leisure Symposium. 2003. [Link]
- Çiçek R, Avderen S. Sağlık turizmi açısından İç Anadolu Bölgesi'ndeki kaplıca ve termal tesislerin mevcut yapısının ve potansiyelinin belirlenmesine yönelik bir araştırma [Healthy tourism and spa and thermal facilities in Central Anatolia: a research on determining the current structure and potentials]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 2013;2:25-35. [Link]
- Doğan O. Üçüncü Yaş Turizmi Kapsamında Yapılan Çalışmaların Bibliyometrik Analiz ile İncelenmesi [Examination of the studies on senior tourism using bibliometric analysis]. International Journal Of Tourism And Destination Studies-Ijotads 2023;2:112-23. [Link]
- Doğan S, Baynal GT. Uluslararası alanyazında sağlık turizmi alt bileşenleri üzerine bibliyometrik bir analiz [A bibliometric analysis on the sub-components of health tourism in international literature]. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2020;23;561-86. [Link]
- Temizkan P, Çiçek D, Özdemir C. Sağlık turizmi konusunda yayınlanan makalelerin bibliyometrik profili [Bibliometric profile of articles published on health tourism]. Journal of Human Sciences. 2015;12(2):394-415. [Crossref]
- Orhan F. Sağlık turizmi yayınlarının bilim haritalama yöntemi ile bibliyometrik analizi [Bibliometric analysis of health tourism publications by science mapping method]. Journal of Social and Analytical Health. 2022;2(1):33-47. [Link]
- Waltman L, Van Eck NJ, Noyons ECM. A unified approach to mapping and clustering of bibliometric networks. J Informetr. 2010;4(4):629-35. [Crossref]
- Donthu N, Kumar S, Mukherjee D, Pandey N, Lim WM. How to conduct a bibliometric analysis: an overview and guidelines. J Bus Res. 2021;133:285-96. [Crossref]
- van Eck NJ, Waltman L. VOSviewer Manual. Universiteit Leiden. 2022. [Link]
- CABI Dijital Library [Internet]. Medical tourism. © Copyright 2025 CABI. Available from: [Crossref]
- Mueller H, Kaufmann EL. Wellness tourism: market analysis of a special health tourism segment and implications for the hotel industry. Journal of Vacation Marketing. 2001;7(1):5-17. [Crossref]
- Carrera PM, Bridges JF. Globalization and healthcare: understanding health and medical tourism. Expert Rev Pharmacoecon Outcomes Res. 2006;6(4):447-54. [Crossref] [PubMed]
- Yu JY, Ko TG. A cross-cultural study of perceptions of medical tourism among Chinese, Japanese and Korean tourists in Korea. Tour Manag. 2012;33:80-8. [Crossref]
- Connell J. Medical Tourism. Cabi; 2011. [Crossref]
- Connell J. Contemporary medical tourism: Conceptualisation, culture and commodification. Tour Manag. 2013;34:1-13. [Crossref]
- Sterev K. Prospects and problems in the use of mineral waters in Bulgaria for the purposes of international health tourism. Preprint at 1985.
- Brozicević I. 100 years of health tourism in Crikvenica. Reumatizam. 1988;35:3-6.
.: İşlem Listesi