.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Şehir Hastanelerinde Görev Yapmakta Olan Uzman Hekimlerin Sevk Sistemi Hakkındaki Düşünceleri Üzerine Tanımlayıcı Çalışma
Descriptive Study on the Opinions of Specialist Physicians Working in City Hospitals About the Referral System
Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2025;10(2):496-507
doi: 10.5336/healthsci.2024-104870
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Etkin ve kaliteli bir sağlık hizmeti sunumu için kullanılan yöntemlerden biri de sevk zinciri uygulamasıdır. Bu çalışma ile uzman hekimlerin Türkiye'deki sevk sistemi ve uygulamaya geçilmesi beklenen kademeli sevk zinciri uygulaması hakkındaki görüşlerini tespit etmek amaçlanmaktadır. Gereç ve Yöntemler: Kesitsel ve tanımlayıcı nitelikte olan bu araştırma yüz yüze anket uygulamasıyla yapılmıştır. Bu çalışma, Eylül-Kasım 2023 tarihleri arasında İstanbul ilindeki şehir hastanelerinde görev yapan uzman hekimler arasından gönüllü olan 202 katılımcı ile yapılmıştır. Çalışmada, katılımcıların mevcut ve tekrardan yapılanması planlanan sevk sistemi hakkındaki görüşlerini tespit etmek amacıyla 37 soru yöneltilmiştir. Çalışmadaki istatistiksel analizler; IBM SPSS sürüm 25.0 kullanılarak Pearson korelasyon testi, bağımsız örneklem t-testi ve ki-kare testleri uygulanarak hazırlanmıştır. Bulgular: Katılımcıların neredeyse tamamı hastanelere doğrudan başvuruların tamamen veya kısmen engellenmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Katılımcıların 2/3'ü medikolegal çekincelerin ve hastaların sevk edilme talebinin alınan sevk kararını etkilediğini düşünmektedir. Aile hekimlerinin bilgi/deneyim eksikliğini sevk edilme nedenleri arasında gören diğer uzman hekimlerin oranı %74,7 olarak tespit edilmiştir. Aile hekimlerinde diğer branş hekimlerine kıyasla kaygılar toplam puanının yüksek olduğu izlenmiştir. Aile hekimliği uzmanları ile diğer uzmanlar arasında branşlaşmanın hastalara bütüncül yaklaşımı gölgelediği düşüncesi, sevk sisteminin birinci basamakta iş yükünün artacağı kanaati ve malpraktislerde artış izleneceği kanaati hakkında anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Yine katılımcıların neredeyse yarısı toplumun sevk zinciri uygulamasını benimsemeyeceğini ve etkin kaliteli bir sevk sisteminin uygulanamayacağını düşünmektedir. Sonuç: Uzman hekimlerin sevk sistemi hakkında birçok konuda ortak öngörü ve kaygılara sahip olduğu görülmektedir. Ancak sevk zinciri uygulaması ile birinci basamakta yaşanabilecek iş yükü, malpraktis, stres ve sorumluluklar gibi konularda aile hekimliği uzmanları ile diğer uzmanlar arasında kaygı yönünde anlamlı farklılıklar saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Aile hekimliği; sağlık hizmetleri sistemi; sevk zinciri; şehir hastanesi; tıbbi uzmanlık
Amaç: Etkin ve kaliteli bir sağlık hizmeti sunumu için kullanılan yöntemlerden biri de sevk zinciri uygulamasıdır. Bu çalışma ile uzman hekimlerin Türkiye'deki sevk sistemi ve uygulamaya geçilmesi beklenen kademeli sevk zinciri uygulaması hakkındaki görüşlerini tespit etmek amaçlanmaktadır. Gereç ve Yöntemler: Kesitsel ve tanımlayıcı nitelikte olan bu araştırma yüz yüze anket uygulamasıyla yapılmıştır. Bu çalışma, Eylül-Kasım 2023 tarihleri arasında İstanbul ilindeki şehir hastanelerinde görev yapan uzman hekimler arasından gönüllü olan 202 katılımcı ile yapılmıştır. Çalışmada, katılımcıların mevcut ve tekrardan yapılanması planlanan sevk sistemi hakkındaki görüşlerini tespit etmek amacıyla 37 soru yöneltilmiştir. Çalışmadaki istatistiksel analizler; IBM SPSS sürüm 25.0 kullanılarak Pearson korelasyon testi, bağımsız örneklem t-testi ve ki-kare testleri uygulanarak hazırlanmıştır. Bulgular: Katılımcıların neredeyse tamamı hastanelere doğrudan başvuruların tamamen veya kısmen engellenmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Katılımcıların 2/3'ü medikolegal çekincelerin ve hastaların sevk edilme talebinin alınan sevk kararını etkilediğini düşünmektedir. Aile hekimlerinin bilgi/deneyim eksikliğini sevk edilme nedenleri arasında gören diğer uzman hekimlerin oranı %74,7 olarak tespit edilmiştir. Aile hekimlerinde diğer branş hekimlerine kıyasla kaygılar toplam puanının yüksek olduğu izlenmiştir. Aile hekimliği uzmanları ile diğer uzmanlar arasında branşlaşmanın hastalara bütüncül yaklaşımı gölgelediği düşüncesi, sevk sisteminin birinci basamakta iş yükünün artacağı kanaati ve malpraktislerde artış izleneceği kanaati hakkında anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Yine katılımcıların neredeyse yarısı toplumun sevk zinciri uygulamasını benimsemeyeceğini ve etkin kaliteli bir sevk sisteminin uygulanamayacağını düşünmektedir. Sonuç: Uzman hekimlerin sevk sistemi hakkında birçok konuda ortak öngörü ve kaygılara sahip olduğu görülmektedir. Ancak sevk zinciri uygulaması ile birinci basamakta yaşanabilecek iş yükü, malpraktis, stres ve sorumluluklar gibi konularda aile hekimliği uzmanları ile diğer uzmanlar arasında kaygı yönünde anlamlı farklılıklar saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Aile hekimliği; sağlık hizmetleri sistemi; sevk zinciri; şehir hastanesi; tıbbi uzmanlık
ABSTRACT
Objective: One of the methods used to provide effective and quality healthcare service is the referral chain application. This study aims to determine the opinions of specialist physicians about the referral system in Türkiye and the gradual referral chain application that is expected to be implemented. Material and Methods: This cross-sectional and descriptive research was conducted using a face-to-face survey. This study was conducted between September-November 2023 with 202 volunteer participants among specialist physicians working in city hospitals in İstanbul. In the study, 37 questions were asked to determine the participants' opinions about the current and restructuring referral system. Statistical analyzes in the study; Prepared by applying Pearson correlation test, independent samples t-test and chi-square tests using IBM SPSS version 25.0. Results: Almost all participants revealed that direct admissions to hospitals should be completely or partially prevented. 2/3 of the participants think that medicolegal reservations and patients' requests for referral affect the referral decision. The rate of other specialist physicians who considered family physicians' lack of knowledge/experience among the reasons for referral was determined to be 74.7%. It was observed that the total score of concerns was higher in family physicians compared to physicians in other branches. Significant differences were detected between family medicine specialists and other specialists regarding the opinion that branching overshadows the holistic approach to patients, the opinion that the workload of the referral system will increase in primary care, and the opinion that malpractices will increase. Again, almost half of the participants think that society will not adopt the referral chain practice and that an effective, quality referral system cannot be implemented. Conclusion: It seems that specialist physicians have common predictions and concerns about many issues about the referral system. However, with the referral chain application, significant differences were detected between family medicine specialists and other specialists in terms of anxiety regarding issues such as workload, malpractice, stress and responsibilities that may be experienced in primary care.
Keywords: Family medicine; health care system; referral chain; city hospital; medical specialty
Objective: One of the methods used to provide effective and quality healthcare service is the referral chain application. This study aims to determine the opinions of specialist physicians about the referral system in Türkiye and the gradual referral chain application that is expected to be implemented. Material and Methods: This cross-sectional and descriptive research was conducted using a face-to-face survey. This study was conducted between September-November 2023 with 202 volunteer participants among specialist physicians working in city hospitals in İstanbul. In the study, 37 questions were asked to determine the participants' opinions about the current and restructuring referral system. Statistical analyzes in the study; Prepared by applying Pearson correlation test, independent samples t-test and chi-square tests using IBM SPSS version 25.0. Results: Almost all participants revealed that direct admissions to hospitals should be completely or partially prevented. 2/3 of the participants think that medicolegal reservations and patients' requests for referral affect the referral decision. The rate of other specialist physicians who considered family physicians' lack of knowledge/experience among the reasons for referral was determined to be 74.7%. It was observed that the total score of concerns was higher in family physicians compared to physicians in other branches. Significant differences were detected between family medicine specialists and other specialists regarding the opinion that branching overshadows the holistic approach to patients, the opinion that the workload of the referral system will increase in primary care, and the opinion that malpractices will increase. Again, almost half of the participants think that society will not adopt the referral chain practice and that an effective, quality referral system cannot be implemented. Conclusion: It seems that specialist physicians have common predictions and concerns about many issues about the referral system. However, with the referral chain application, significant differences were detected between family medicine specialists and other specialists in terms of anxiety regarding issues such as workload, malpractice, stress and responsibilities that may be experienced in primary care.
Keywords: Family medicine; health care system; referral chain; city hospital; medical specialty
REFERANSLAR:
- WHO [Internet]. The World Health Report 2000: Health Systems-Improving Performance. © 2025 WHO [Cited: January 16, 2024]. Available from: [Link]
- Başak O. Basamaklandırılmış sağlık hizmeti sunumu ve birinci basamak [Stepped health service delivery and primary health care]. Türk Aile Hekimliği Dergisi. 2007;11(3):135-9. [Link]
- Yalman F, Bayat M, Çatı K. Aile hekimliği uygulamasının hekimlerin sunmuş olduğu hizmetlerin kalitesine etkisi: Düzce örneği [The effect of family medicine practice on the quality of services provided by doctors: case of Düzce]. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2015;15(1):23-50. [Link]
- Okur F, İren Akbıyık D. Aile Hekimlerinin Hastaları Bir Üst Basamak Sağlık Kuruluşlarına Tıbbi Endikasyon Dışı Sevk Nedenlerinin Değerlendirilmesi [Tıpta uzmanlık tezi]. Ankara: Sağlık Bilimleri Üniversitesi; 2019. [Link]
- Saatçi E, Bozdemir N. Amerika Birleşik Devletleri'nde aile hekimliği [Family practice in the United States of America]. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2006;10(2):79-86. [Link]
- WHO [Internet]. Referral Systems-A Summary of Key Processes To Guide Health Services Managers. [Cited: January 5, 2024] Available from: [Link]
- Emet M, Uzkeser M, Aslan Ş. Sevk zinciri protokolüne uymayan hastalar [Demographics of the patients who do not follow the "forwarding chain protocol"]. Akademik Acil Tıp Dergisi. 2008;7(1):13-7. [Link]
- McWhinney I, Freeman T. Mc Winney's Aile Hekimliği Kitabı. Dilek G, çeviri editorü. 4. Baskı. Ankara: Nobel Kitabevi; 2017.
- Çankaya S, Beyhun NE. Trabzon İlinde Toplumun ve Hekimlerin Sevk Sistemi Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi Çalışması [Tıpta uzmanlık tezi]. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi; 2018. [Link]
- Gorsuch RL. Factor Analysis. 2nd ed. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates; 1983.
- Kline P. An Easy Guide to Factor Analysis. 1st ed. New York: Routledge; 1994.
- Cattell RB. The Scientific Use of Factor Analysis. New York: Plenum; 1978.
- Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE. Multivariate data analysis. Upper Saddle River. 7th ed. New York: Prentice Hall; 2010.
- Nunnally J. Psychometric Theory. 2nd ed. New York: McGraw-Hill; 1978.
- Cronbach LJ. Coefficient Alpha and the internal structure of tests. Psychometrika. 1951;16:297-334 [Crossref]
- Mayers A. Introduction to Statistics and SPSS in Psychology. 1st ed. New York: Pearson Education Limited; 2013.
- Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics. 4th ed. Needham Heights, MA: Allyn and Bacon; 2001.
- Çankaya S. Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Trabzon İlinde Toplumun ve Hekimlerin Sevk Sistemi Hakkında Görüşlerinin Değerlendirilmesi Çalışması [Tıpta uzmanlık tezi]. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi; 2018. [Link]
- Aktürk Z, Set T, Erdal M, Khan AS. Türkiye'de 2008-2011 Yılları arasında aile hekimlerinin TAHUD, özlük hakları ve sevk zinciri hakkındaki görüşleri: zamanla neler değişti? Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2013;7(1):1-6. [Link]
- Yapıcı B. Türkiye'de Sağlık Sisteminde Sevk Zinciri Uygulaması Hakkında Paydaş Görüşlerinin Değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi 2023. [Link]
- Bektemür G, Arıca S, Gençer MZ. How should referral chain be implemented in family medicine in Turkey? Ankara Medical Journal. 2018;18(3):256-66. [Crossref]
- Baş S. Bireylerin Aile Hekimliğini Tercih Etmeme Sebepleri [Yüksek lisans tezi]. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi; 2017. [Link]
- Bulut S. Aile Hekimlerinin Zorunlu Sevk Zinciri Uygulaması Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2017. [Link]
- Bulut S, Uğurluoğlu Ö. Sağlık hizmetlerinde sevk sistemi [Referral system in health care]. Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences. 2020;5(1):166-82. [Crossref]
- Kayan D. Aile Hekimliği Uzmanlık Eğitiminin Uluslararası Çekirdek Yeterlilikleri ve Ulusal Müfredat Doğrultusunda Değerlendirilmesi [Tıpta uzmanlık tezi]. İstanbul: İstanbul Prof. Dr. Cemil Taşçıoğlu Şehir Hastanesi; 2023. [Link]
.: İşlem Listesi