.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Yaşamımızda Gizli Tehlike Olan Üçüncü El Sigara Dumanı Konusunda Hemşirelerin Farkındalık Düzeyleri: Kesitsel Çalışma
Awareness Levels of Nurses About Third Hand Smoke Which is a Hidden Danger in Our Lives: A Cross-Sectional Study
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2025;17(2):477-84
doi: 10.5336/nurses.2024-105478
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Bu çalışma hemşirelerin üçüncü el sigara dumanı (ÜESD) farkındalığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Kesitsel tipte yapılan bu çalışmada; veriler, araştırmacılar tarafından literatür taraması sonucu oluşturulan anket formu ve ÜESD hakkında farkındalık ölçeği ile yüz yüze görüşerek toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Mann-Whitney U testi; 3 ve üzeri kategorili değişkenler için Kruskal-Wallis analizi kullanılmış, Üçüncü El Sigara Dumanı Farkındalığı (ÜESDF) Ölçeği toplam puanı ve sürekli değişkenlerin karşılaştırılmasında Spearman Korelasyon analizi kullanılmıştır. Ölçeğin ve alt boyutlarının güvenirlik katsayısının belirlenmesinde Cronbach alfa katsayıları sırasıyla 0,923, 0,879 ve 0,849 olarak bulunmuştur. Araştırma, bir eğitim ve araştırma hastanesinde yapılmıştır. Veriler 20 Nisan-30 Mayıs 2024 tarihleri arasında yüz yüze görüşme tekniği ile yazılı ve sözlü olur alındıktan sonra toplanmıştır. Araştırmanın evrenini söz konusu hastanede çalışan hemşireler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi; evreni bilinen örneklem hesaplama formülü ile 196 olarak hesaplanmıştır. Veri kayıpları olabileceği göz önünde bulundurularak 219 hemşireye araştırmaya dâhil edilmiştir. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 36,5±8,66 olup %35,2'si sigara içmektedir. Katılımcıların %23,7'sinin ÜESD kavramını duydukları, ÜESDF Ölçeği puan ortalamasının 37,15±7,34 olduğu belirlenmiştir. Ayrıca kadınların, çocuğu olanların, kronik hastalığı olanların, sigara içenlerin ve üçüncü el sigara dumanı kavramını duyanların ÜESDF Ölçeği puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olmadığı saptanmıştır. Sonuç: Çalışma sonucunda katılımcıların ÜESDF'lerinin yüksek olduğu ancak bu kavramı çoğunun duymadığı bulunmuştur. Hemşirelerde ÜESD hakkında bilgilendirmeye yönelik eğitimlerin yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik; farkındalık; sigara
Amaç: Bu çalışma hemşirelerin üçüncü el sigara dumanı (ÜESD) farkındalığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Kesitsel tipte yapılan bu çalışmada; veriler, araştırmacılar tarafından literatür taraması sonucu oluşturulan anket formu ve ÜESD hakkında farkındalık ölçeği ile yüz yüze görüşerek toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Mann-Whitney U testi; 3 ve üzeri kategorili değişkenler için Kruskal-Wallis analizi kullanılmış, Üçüncü El Sigara Dumanı Farkındalığı (ÜESDF) Ölçeği toplam puanı ve sürekli değişkenlerin karşılaştırılmasında Spearman Korelasyon analizi kullanılmıştır. Ölçeğin ve alt boyutlarının güvenirlik katsayısının belirlenmesinde Cronbach alfa katsayıları sırasıyla 0,923, 0,879 ve 0,849 olarak bulunmuştur. Araştırma, bir eğitim ve araştırma hastanesinde yapılmıştır. Veriler 20 Nisan-30 Mayıs 2024 tarihleri arasında yüz yüze görüşme tekniği ile yazılı ve sözlü olur alındıktan sonra toplanmıştır. Araştırmanın evrenini söz konusu hastanede çalışan hemşireler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi; evreni bilinen örneklem hesaplama formülü ile 196 olarak hesaplanmıştır. Veri kayıpları olabileceği göz önünde bulundurularak 219 hemşireye araştırmaya dâhil edilmiştir. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 36,5±8,66 olup %35,2'si sigara içmektedir. Katılımcıların %23,7'sinin ÜESD kavramını duydukları, ÜESDF Ölçeği puan ortalamasının 37,15±7,34 olduğu belirlenmiştir. Ayrıca kadınların, çocuğu olanların, kronik hastalığı olanların, sigara içenlerin ve üçüncü el sigara dumanı kavramını duyanların ÜESDF Ölçeği puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olmadığı saptanmıştır. Sonuç: Çalışma sonucunda katılımcıların ÜESDF'lerinin yüksek olduğu ancak bu kavramı çoğunun duymadığı bulunmuştur. Hemşirelerde ÜESD hakkında bilgilendirmeye yönelik eğitimlerin yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik; farkındalık; sigara
ABSTRACT
Objective: This study aims to determine the awareness of third-hand smoke (THS) among nurses. Material and Methods: This cross-sectional study was conducted using a questionnaire developed through a literature review and a THS awareness scale. Data were collected via face-to-face interviews. The Mann-Whitney U test was used for data evaluation, and the Kruskal-Wallis analysis was applied for variables with 3 or more categories. The Spearman Correlation analysis was employed for the comparison of the total score of the ThirdHand Smoke Awareness (THSA) scale with continuous variables. The reliability coefficients of the scale and its sub-dimensions were determined by Cronbach's alpha coefficients of 0.923, 0.879, and 0.849, respectively. The research was conducted in an education and research hospital. Data were collected between April 20 and May 30, 2024, following written and verbal consent. The population of the study consisted of nurses working in the specified hospital. The sample size was calculated as 196 using a known population sample calculation formula, and considering potential data losses, 219 nurses were included in the study. Results: The average age of the participants was 36.5±8.66 years, with 35.2% being smokers. It was determined that 23.7% of the participants had heard of the THS concept, with an average THSA scale score of 37.15±7.34. Additionally, no significant differences were found in THSA scale scores among women, those with children, those with chronic diseases, smokers, and those who had heard of the thirdhand smoke concept. Conclusion: The study found that while the participants? THSA was high, most had not heard of the concept. It is recommended to provide educational programs to inform nurses about THS.
Keywords: Nursing; awareness; smoke
Objective: This study aims to determine the awareness of third-hand smoke (THS) among nurses. Material and Methods: This cross-sectional study was conducted using a questionnaire developed through a literature review and a THS awareness scale. Data were collected via face-to-face interviews. The Mann-Whitney U test was used for data evaluation, and the Kruskal-Wallis analysis was applied for variables with 3 or more categories. The Spearman Correlation analysis was employed for the comparison of the total score of the ThirdHand Smoke Awareness (THSA) scale with continuous variables. The reliability coefficients of the scale and its sub-dimensions were determined by Cronbach's alpha coefficients of 0.923, 0.879, and 0.849, respectively. The research was conducted in an education and research hospital. Data were collected between April 20 and May 30, 2024, following written and verbal consent. The population of the study consisted of nurses working in the specified hospital. The sample size was calculated as 196 using a known population sample calculation formula, and considering potential data losses, 219 nurses were included in the study. Results: The average age of the participants was 36.5±8.66 years, with 35.2% being smokers. It was determined that 23.7% of the participants had heard of the THS concept, with an average THSA scale score of 37.15±7.34. Additionally, no significant differences were found in THSA scale scores among women, those with children, those with chronic diseases, smokers, and those who had heard of the thirdhand smoke concept. Conclusion: The study found that while the participants? THSA was high, most had not heard of the concept. It is recommended to provide educational programs to inform nurses about THS.
Keywords: Nursing; awareness; smoke
REFERANSLAR:
- World Health Organization [Internet]. WHO Global Report on Trends in Prevalence of Tobacco. ©2024 WHO [Cited: September 02, 2024] Available from: [Link]
- World Health Organization [Internet]. Tobacco. ©2024 WHO [Cited: September 02, 2024] Available from: [Link]
- Lushniak BD, Samet JM, Pechacek TF, Norman LA, Taylor PA. The Health Consequences of Smoking-50 Years of Progress: A Report of the Surgeon General. Atlanta: US Department of Health and Human Services; 2014. p. 1-14. [Link]
- Fortmann AL, Romero RA, Sklar M, Pham V, Zakarian J, Quintana PJ, et al. Residual tobacco smoke in used cars: futile efforts and persistent pollutants. Nicotine Tob Res. 2010;12(10):1029-36. [Crossref] [PubMed]
- Matt GE, Quintana PJ, Destaillats H, Gundel LA, Sleiman M, Singer BC, et al. Thirdhand tobacco smoke: emerging evidence and arguments for a multidisciplinary research agenda. Environ Health Perspect. 2011;119(9):1218-26. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Matt GE, Quintana PJ, Zakarian JM, Fortmann AL, Chatfield DA, Hoh E, et al. When smokers move out and non-smokers move in: residential thirdhand smoke pollution and exposure. Tob Control. 2011;20(1):e1. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Martins-Green M, Adhami N, Frankos M, Valdez M, Goodwin B, Lyubovitsky J, et al. Cigarette smoke toxins deposited on surfaces: implications for human health. PLoS One. 2014;9(1):e86391. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Quispe-Cristóbal B, Lidón-Moyano C, Martín-Sánchez JC, Pérez-Martín H, Cartanyà-Hueso À, Cabriada-Sáez Í, et al. Knowledge and opinions of healthcare professionals about thirdhand smoke: a multi-national, cross-sectional study. Healthcare (Basel). 2022;10(5):945. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Hassoy D, Ozvurmaz S. Bir devlet hastanesinde çalışan hemşirelerin sigara içme durumlarının ve ilişkili etmenlerin incelenmesi [Investigation of smoking status and related factors of nurses working in a state hospital]. Hemşirelik Bilimi Dergisi. 2021;4(3):140-7. [Crossref]
- Haardörfer R, Berg CJ, Escoffery C, Bundy ŁT, Hovell M, Kegler MC. Development of a Scale Assessing Beliefs About ThirdHand Smoke (BATHS). Tob Induc Dis. 2017;15:4. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Önal Ö, Evcil FY, Eroğlu HN, Kişioğlu A. Üçüncü el sigara dumanı hakkında farkındalık ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması [The validity and reliability of the beliefs about thirdhand smoke (baths) Turkish form]. Medical Journal of Süleyman Demirel University. 2021;28(3):499-506. [Crossref]
- Koç EM, Ayhan Başer D, Döner P, Yılmaz TE, Yılmaz T, Demir Alsancak A, et al. Hastane çalışanlarının sigara içme düzeylerinin belirlenmesi ve dumansız hava sahası uygulamasının değerlendirilmesi [Determining smoking level of hospital employees and the evaluation of the smoke-free air zone applications]. Journal of Clinical and Experimental Investigations. 2015;6(1):33-9. [Crossref]
- Özsoy F, Kulu M. Sağlık çalışanlarında bağımlılık: sigara, alkol, internet, akıllı telefon bağımlılığı ve dikkat eksikliği düzeylerinin incelenmesi [Addiction in healthcare employees: examining the smoking, alcohol, internet, smartphone addiction, and attention deficit levels]. Genel Tıp Dergisi. 2021;31(1):82-90. [Link]
- TUİK [İnternet]. Türkiye Sağlık Araştırması. © 2024 Türkiye İstatistik Kurumu [Cited: September 03, 2024] Available from: [Link]
- Arıkan D, Karabulut N. Hemşirelerde işe bağlı gerginlik ve bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi [Work-related strain in nurses and determination of the factors affecting this]. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2004;7(1):1-8. [Link]
- Aras A, Bayraktar M. Third-hand smoke perception and awareness among medical students: a survey study. Scientific Reports. 2024;14:13355. [Crossref]
- Taşvuran Horata E, Ertürk A, Eraslan U, Erel S. Üniversite öğrencilerinde üçüncü el sigara dumanı farkındalığına katkıda bulunan faktörlerin incelenmesi: tanımlayıcı bir çalışma [Examination of beliefs about thirdhand smoke in university students: a descriptive study]. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;16(2):170-9. [Crossref]
- Sargin F, Buldu E. Turkish pediatrician beliefs about third-hand smoking. Journal of Pediatric Health Care. 2024;38(1):97-104. [Crossref]
- Darlow SD, Heckman CJ, Munshi T, Collins BN. Thirdhand smoke beliefs and behaviors among healthcare professionals. Psychol Health Med. 2017;22(4):415-24. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Çoşğun İG, Çilekar Ş, Balcı A, Köymen BN, Moral S, Nur B, et al. The beliefs of medical faculty students about thirdhand smoke. Tob Induc Dis. 2023;21:17. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Mercan Y, Dönmez M, Pancar N. İç ortam hava kirliliğinde üçüncü el sigara dumanı farkındalığı: aktif içicilikten pasif maruziyete [Third-hand smoke awareness in ındoor air pollution: from active smoking to passive exposure]. Ahi Evran Medical Journal. 2023;7(3):260-8. [Crossref]
- Shehab K, Ziyab AH. Beliefs of parents in Kuwait about thirdhand smoke and its relation to home smoking rules: a cross-sectional study. Tob Induc Dis. 2021;19:66. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Patel S, Hendry P, Kalynych C, Butterfield R, Lott M, Lukens-Bull K. The impact of third-hand smoke education in a pediatric emergency department on caregiver smoking policies and quit status: a pilot study. International Journal on Disability and Human Development. 2012;11(4):335-42. [Crossref]
- Roehm B, Simoni J, Pruszynski J, Wesson DE. Cigarette smoking attenuates kidney protection by angiotensin-converting enzyme inhibition in nondiabetic chronic kidney disease. Am J Nephrol. 2017;46(4):260-7. [Crossref] [PubMed]
- Liu H, Chen H. The effects of thirdhand smoke on reproductive health. J Appl Toxicol. 2022;42(2):172-9. [Crossref] [PubMed]
- Kamimura A, Ahmmad Z, Pye M, Gull B. Peer smoking and smoking-related beliefs among college students in Bangladesh. J Prev Med Public Health. 2018;51(1):51-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Xie Z, Chen M, Fu Z, He Y, Tian Y, Zhang X, et al. Thirdhand smoke beliefs and behaviors among families of primary school children in Shanghai. Tob Induc Dis. 2021;19:10. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Díez-Izquierdo A, Cassanello P, Cartanyà A, Matilla-Santander N, Balaguer Santamaria A, Martinez-Sanchez JM. Knowledge and attitudes toward thirdhand smoke among parents with children under 3 years in Spain. Pediatr Res. 2018;84(5):645-9. [Crossref] [PubMed]
.: İşlem Listesi