.: ARAŞTIRMA
Hemşirelik Tarihi ve Deontoloji Dersinin Öğrencilerin Etik Değerlerine Etkisi: Yarı Deneysel Çalışma
The Effect of Nursing History and Deontology Lesson on Students Ethical Values: Quasi-Experimental Study
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2025;33(2):51-8
doi: 10.5336/mdethic.2025-108313
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Çalışma, ''Hemşirelik Tarihi ve Deontoloji'' dersinin öğrencilerin etik değerlerine (sorumluluk, saygı duyma ve adil olma) etkisini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yarı deneysel tasarımla gerçekleştirilen çalışma grubunu, bu dersi alan 39 öğrenci (girişim grubu) ve dersi almayan 48 öğrenciden (kontrol grubu) oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak ''Kişisel Bilgi Formu'' ve ''Sağlık Bilimlerinde Okuyan Öğrencilerin Etik Değerleri Ölçeği (SBOÖEDÖ)'' kullanılmış ve 87 öğrenci dâhil edilmiştir. Girişim grubundaki öğrencilere, 13 hafta boyunca haftada 2 saat süren ''Hemşirelik Tarihi ve Deontoloji'' eğitimi verilmiştir. Kontrol grubuna ise herhangi bir müdahalede bulunulmamıştır. Eğitim sürecinin sonunda, her iki gruba tekrar SBOÖEDÖ uygulanarak veriler toplanmıştır. Girişim grubundaki öğrencilerin SBOÖEDÖ ön test toplam puanı (113,48±13,04) iken, son test toplam puanıdır (122,23±14,11). Ön test ve son test toplam puanı arasındaki farkın istatistiksel anlamlı olduğu bulundu (p<0,05). Kontrol grubundaki öğrencilerin SBOÖEDÖ ön test toplam puanı (117,56±11,21) iken, son test toplam puanı (115,79±10,34)'dür. Ön test ve son test toplam puanları arasında anlamlı fark bulunmadı (p>0,05). Girişim ve kontrol grubunun ön testler SBOÖDÖ puan ortalamaları karşılaştırıldığında, anlamlı farklılık bulunmazken (p>0,05); son testte anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,05). ''Hemşirelik Tarihi ve Deontoloji'' dersi alan öğrencilerin SBOÖEDÖ puanlarında artış saptandı. Girişim grubundaki öğrencilerin ''sorumluluk bilinci'' alt boyut puan ortalamaları açısından grup içi (t=-2,397; p=0,022) ve 2 grup arasında istatistiksel anlamlı artış saptandı (t=-3,425; p=0,001). Aynı zamanda bu gruptaki öğrencilerin ''adil olma'' alt boyut puan ortalamalarında grup içerisindeki artışın istatistiksel anlamlı olduğu saptanırken (t=-2,743, p=0,009) ''saygı duyma'' alt boyut puan ortalamalarında grup içerisindeki artışın istatistiksel anlamlı olmadığı belirlenmiştir (p>0,05). ''Hemşirelik Tarihi ve Deontoloji'' dersinin öğrencilerin etik değerlerini olumlu yönde etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Deontoloji; saygı duyma; adil olma; sorumluluk
Çalışma, ''Hemşirelik Tarihi ve Deontoloji'' dersinin öğrencilerin etik değerlerine (sorumluluk, saygı duyma ve adil olma) etkisini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yarı deneysel tasarımla gerçekleştirilen çalışma grubunu, bu dersi alan 39 öğrenci (girişim grubu) ve dersi almayan 48 öğrenciden (kontrol grubu) oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak ''Kişisel Bilgi Formu'' ve ''Sağlık Bilimlerinde Okuyan Öğrencilerin Etik Değerleri Ölçeği (SBOÖEDÖ)'' kullanılmış ve 87 öğrenci dâhil edilmiştir. Girişim grubundaki öğrencilere, 13 hafta boyunca haftada 2 saat süren ''Hemşirelik Tarihi ve Deontoloji'' eğitimi verilmiştir. Kontrol grubuna ise herhangi bir müdahalede bulunulmamıştır. Eğitim sürecinin sonunda, her iki gruba tekrar SBOÖEDÖ uygulanarak veriler toplanmıştır. Girişim grubundaki öğrencilerin SBOÖEDÖ ön test toplam puanı (113,48±13,04) iken, son test toplam puanıdır (122,23±14,11). Ön test ve son test toplam puanı arasındaki farkın istatistiksel anlamlı olduğu bulundu (p<0,05). Kontrol grubundaki öğrencilerin SBOÖEDÖ ön test toplam puanı (117,56±11,21) iken, son test toplam puanı (115,79±10,34)'dür. Ön test ve son test toplam puanları arasında anlamlı fark bulunmadı (p>0,05). Girişim ve kontrol grubunun ön testler SBOÖDÖ puan ortalamaları karşılaştırıldığında, anlamlı farklılık bulunmazken (p>0,05); son testte anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,05). ''Hemşirelik Tarihi ve Deontoloji'' dersi alan öğrencilerin SBOÖEDÖ puanlarında artış saptandı. Girişim grubundaki öğrencilerin ''sorumluluk bilinci'' alt boyut puan ortalamaları açısından grup içi (t=-2,397; p=0,022) ve 2 grup arasında istatistiksel anlamlı artış saptandı (t=-3,425; p=0,001). Aynı zamanda bu gruptaki öğrencilerin ''adil olma'' alt boyut puan ortalamalarında grup içerisindeki artışın istatistiksel anlamlı olduğu saptanırken (t=-2,743, p=0,009) ''saygı duyma'' alt boyut puan ortalamalarında grup içerisindeki artışın istatistiksel anlamlı olmadığı belirlenmiştir (p>0,05). ''Hemşirelik Tarihi ve Deontoloji'' dersinin öğrencilerin etik değerlerini olumlu yönde etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Deontoloji; saygı duyma; adil olma; sorumluluk
ABSTRACT
The study was conducted to examine the effect of the ''Nursing History and Deontology'' lesson on students' ethical values (responsibility, respect, fairness). The study group designed using a quasi-experimental method, consisted of 39 students who took the lesson (intervention group) and 48 students who did not (control group). ''The Personal Information Form'' and ''the Ethical Values Scale for Students Studying in Health Sciences (EVSSHS)'' were used as data collection instruments, and a total of 87 students participated in the study. Students in the intervention group received the ''Nursing History and Deontology'' lesson for 2 hours per week over a period of 13 weeks. The control group did not receive any intervention. At the end of the educational process, both groups were re-administered the EVSSHS, and the data were collected again. The mean pre-test EVSSHS score of the intervention group was 113.48±13.04, while the post-test mean score was 122.23±14.11. The difference between the pre- and post-test total scores was found to be statistically significant (p<0.05). In the control group, the pre-test mean score was 117.56±11.21, and the post-test mean score was 115.79±10.34. No significant difference was observed between their pre- and post-test scores (p>0.05). When comparing the mean pre-test EVSSHS scores of the intervention and control groups, no significant difference was found (p>0.05); however, a statistically significant difference was found in the post-test scores (p<0.05). The EVSSHS scores increased in the students who took the ''Nursing History and Deontology'' lesson. There was a statistically significant increase in both intragroup (t=-2.397; p=0.022) and inter-group (t=-3.425; p=0.001) comparisons of the ''responsibility awareness'' sub-dimension scores for students in the intervention group. Additionally, a statistically significant within-group increase was observed in the ''being fair'' sub-dimension scores (t=-2.743; p=0.009). However, the increase in the ''respect'' subdimension scores within the group was not statistically significant (p>0.05). It was concluded that the ''Nursing History and Deontology'' lesson had a positive effect on students' ethical values.
Keywords: Deontology; respect; fairness; responsibility
The study was conducted to examine the effect of the ''Nursing History and Deontology'' lesson on students' ethical values (responsibility, respect, fairness). The study group designed using a quasi-experimental method, consisted of 39 students who took the lesson (intervention group) and 48 students who did not (control group). ''The Personal Information Form'' and ''the Ethical Values Scale for Students Studying in Health Sciences (EVSSHS)'' were used as data collection instruments, and a total of 87 students participated in the study. Students in the intervention group received the ''Nursing History and Deontology'' lesson for 2 hours per week over a period of 13 weeks. The control group did not receive any intervention. At the end of the educational process, both groups were re-administered the EVSSHS, and the data were collected again. The mean pre-test EVSSHS score of the intervention group was 113.48±13.04, while the post-test mean score was 122.23±14.11. The difference between the pre- and post-test total scores was found to be statistically significant (p<0.05). In the control group, the pre-test mean score was 117.56±11.21, and the post-test mean score was 115.79±10.34. No significant difference was observed between their pre- and post-test scores (p>0.05). When comparing the mean pre-test EVSSHS scores of the intervention and control groups, no significant difference was found (p>0.05); however, a statistically significant difference was found in the post-test scores (p<0.05). The EVSSHS scores increased in the students who took the ''Nursing History and Deontology'' lesson. There was a statistically significant increase in both intragroup (t=-2.397; p=0.022) and inter-group (t=-3.425; p=0.001) comparisons of the ''responsibility awareness'' sub-dimension scores for students in the intervention group. Additionally, a statistically significant within-group increase was observed in the ''being fair'' sub-dimension scores (t=-2.743; p=0.009). However, the increase in the ''respect'' subdimension scores within the group was not statistically significant (p>0.05). It was concluded that the ''Nursing History and Deontology'' lesson had a positive effect on students' ethical values.
Keywords: Deontology; respect; fairness; responsibility
REFERANSLAR:
- Epstein B, Turner, M. The nursing code of ethics: is value, its history. Online J Issues Nurs. 2015;20(2):33-41. [Crossref]
- Akdemir N. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 8. Baskı. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2023. [Crossref]
- Hoskins K, Grady C, Ulrich CM. Ethics education in nursing: instruction for future generations of nurses. OJIN: Online J Issues Nurs. 2018;23(1):1-4. [Crossref]
- Akbaş M, Tuncer İ, Kadıoğlu S. Lisans düzeyindeki hemşirelik okullarında etik eğitiminin durumu [The status of ethical education at undergraduate level nursing schools]. Dokuz Eylül Üniv Hemşire Fak Elektron Derg. 2014;7(3):206-11. [Link]
- Vanlaere L, Gastmans C. Ethics in nursing education: learning to reflect on care practices. Nurs Ethics. 2007;14(6):758-66. [Crossref] [PubMed]
- Demir Karabulut S, Yalım NY, Şahinoğlu S. Hemşirelikte etik eğitimi konusunda eğitimcilerin görüş ve önerilerinin değerlendirilmesi [Evaluating the views and suggestions of educators on ethics education in nursing]. Türk Biyoetik Derg. 2021;8(2):70-81. [Link]
- Korhan EA, Ceylan B, Üstün Ç, Kırşan M. Hemşirelik öğrencileri gözüyle klinik alanda etik sorunlar [Ethical problems in the clinical setting from the perspective of nursing students]. Ege Tıp Derg. 2018;57(2):75-81. [Link]
- McCurry MK, Revell SM, Roy SC. Knowledge for the good of the individual and society: linking philosophy, disciplinary goals, theory, and practice. Nurs Philos. 2010;11(1):42-52. [Crossref] [PubMed]
- Hussey T. Nursing ethics and Project 2000. J Adv Nurs. 1990;15(12):1377-82. [PubMed]
- Begley AM. On being a good nurse: reflections on the past and preparing for the future. Int J Nurs Pract. 2010;16(6):525-32. [PubMed]
- Kangasniemi M, Viitalähde K, Porkka S. A theoretical examination of the rights of nurses. Nurs Ethics. 2010;17(5):628-35. [Crossref] [PubMed]
- Bickhoff L, Sinclair PM, Levett-Jones T. Moral courage in undergraduate nursing students: a literature review. Collegian. 2017;24(1):71-83. [PubMed]
- Serçekuş P, Başkale H. Nursing students' perceptions about clinical learning environment in Turkey. Nurse Educ Pract. 2016;17:134-8. [Crossref] [PubMed]
- Sezer E, Kaya H. Hemşirelikte etik eğitimine yönelik ihtiyaç analizi: sistematik bir inceleme [Needs analysis for ethics education in nursing: a systematic]. Ege Üniv Hemşire Fak Derg. 2024;40(3):457-72. [Crossref]
- Küçük S, Uysal N, Çakırer N, Kahriman İ, Altundağ S, Gönenç İ. Hemşirelik öğrencilerinin etik karar verme düzeyleri ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi [Determination the ethical decision making process levels of nursing students and the factors that effect them]. Acıbadem Üniv Sağlık Bilim Derg. 2017;(3):157-62. [Link]
- Park M, Kjervik D, Crandell J, Oermann MH. The relationship of ethics education to moral sensitivity and moral reasoning skills of nursing students. Nurs Ethics. 2012;19(4):568-80. [PubMed]
- Gül Ş, Duru Aşiret G, Bayrak Kahraman B, Devrez N, Örnek Büken N. Etik dersi alan ve almayan hemşirelik öğrencilerinin etik karar verebilme düzeylerinin incelenmesi [Investigating ethical decision-making levels of nursing students who did and did not take ethics courses]. Hemşirelikte Araşt Geliştirme Derg. 2013;15(1):23-31. [Link]
- Özveren H, Gülnar E, Doğan Yılmaz E, Çelik Durmuş S. The effect of the history of nursing course on students? knowledge of nursing history and critical thinking dispositions: a quasi experimental study. Soc Ment and Res Thinkers J. 2024;8(56):387-94. [Link]
- Bozkul G, Karakul A, Andı S, Düzkaya DS, Eren NB, Çamcı G. Mesleğin başında hemşirelik öğrencilerinin mesleki algıları: nitel bir çalışma [Perceptions of nursing students at the beginning of the profession: a qualitative study]. Samsun Sağlık Bilim Derg. 2022;7(2):587-602. [Crossref]
- Karaman F, Barut AY. Sağlık Bilimlerinde Okuyan Öğrencilerin Etik Değerleri Ölçeği?nin geliştirilmesi [Development of the ethical values scale for students studying in health sciences]. Int Anatolia Acad Online J Health Sci. 2022;8(3):93-106. [Link]
- Tabachnick BG, Fidell LS, Ullman JB. Using Multivariate Statistics. 6th ed. Boston: Pearson; 2013.
- Karadağlı, F. Profesyonel hemşirelikte etik [Ethics in professional nursing]. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2016;6(3):197-200. [Link]
- Memarian R, Salsali M, Vanaki Z, Ahmadi F, Hajizadeh E. Professional ethics as an important factor in clinical competency in nursing. Nurs Ethics. 2007;14(2):203-14. [Crossref] [PubMed]
- Po?kutė M, Bartkienė A, Fatkulina N, Gefenas E. The contribution of professional autonomy in advancing ethical behaviour: a narrative review of studies in nursing. J Nurs Manag. 2022;30(7):2301-7. [PubMed]
- Yeom HA, Ahn SH, Kim SJ. Effects of ethics education on moral sensitivity of nursing students. Nurs Ethics. 2017;24(6):644-52. [Crossref] [PubMed]
- Dehghani A, Mosalanejad L, Dehghan-Nayeri N. Factors affecting professional ethics in nursing practice in Iran: a qualitative study. BMC Med Ethics. 2015;16:61. [PubMed] [PMC]
- Korkmaz F. Meslekleşme ve ülkemizde hemşirelik [Profesionalizm and nursing in Turkey]. Hacet Üniv Hemşire Fak Derg. 2011;18(2):59-67. [Link]
- Çıray Gündüzoğlu N, Akın Korhan E, Kuzeyli Yıldırım Y, Şenuzun Aykar F, Üstün Ç. Hemşirelik öğrencilerinde merhamet düzeyi [Compassion level of nursing students]. J Hum Rhythm. 2019;5(2):103-16. [Link]
- Menendez JB. Informed consent: essential legal and ethical principles for nurses. JONAS Healthc Law Ethics Regul. 2013;15(4):140-4; quiz 145-6. [Crossref] [PubMed]
- Güleç Y. Adil Davranışlar Göstermede Din Eğitiminin Rolü [Doktora tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2014. [Erişim tarihi: 2 Ocak 2025]. Erişim linki: [Link]
.: İşlem Listesi