.: ARAŞTIRMA
Kadınların Doğurganlık Hakkında Bilgi ve Deneyimleri Üzerine Nitel Bir Araştırma: Şırnak Örneği
A Qualitative Research on Women's Knowledge and Experiences About Fertility: Şırnak Case
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2025;33(3):103-12
doi: 10.5336/mdethic.2025-109255
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Bu çalışma, Şırnak'ta yaşayan kadınların doğurganlık ile ilgili deneyimlerini ve bu deneyimlerin toplumsal yapı, aile baskısı ve sağlık hizmetleri ile nasıl şekillendiğini incelemeyi; ayrıca kadın bedeni üzerindeki toplumsal düzenlemeleri ve yönlendirmeleri görünür kılmayı amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desende yürütülen bu araştırmada, katılımcılar ile bireysel derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Bu araştırmada, amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Katılımcılar; çalışmanın amacı doğrultusunda bilgi sağlayabilecek, çoklu doğum deneyimine sahip, Şırnak ilinde yaşayan, en az 3 çocuk sahibi olan 34-55 yaş arası kadınlar arasından 10 kadın seçilerek belirlenmiştir. Katılımcıların fazla doğum sayısının nedenleri, bu konudaki düşünceleri, korunma yöntemleri ile ilgili bilgileri, sağlık hizmetlerine erişimleri ile ilgili veriler fenomenolojik yaklaşım ile değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan kadınlar, fazla sayıda doğum yapmalarının temel nedenleri arasında toplumsal baskıları, aileden ve çevreden gelen beklentileri, dinî ve kültürel normlar ile eğitim eksikliğini öne çıkardılar. Betimsel analiz yöntemi ile çözümlenen veriler, kadınların doğurganlıkla ilgili kararlarında bireysel tercihten çok toplumsal yapı, ailevi beklentiler ve yapısal sınırlılıkların belirleyici olduğunu ortaya koymaktadır. Katılımcıların sağlık personelinden, eşinden, toplumdan çekindikleri için soru soramadıkları, bilgi edinemedikleri ve dolayısıyla istedikleri zaman istedikleri gibi korunamadıkları belirlenmiştir. Bu çalışma kapsamında görüşme yapılan kadınların doğurganlıkla ilgili deneyimlerinin, çoğunlukla bireysel tercihlerden ziyade içinde bulundukları toplumsal, kültürel ve yapısal koşulların etkisiyle şekillendiği gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Doğurganlık; kadın; nitel araştırma; Şırnak
Bu çalışma, Şırnak'ta yaşayan kadınların doğurganlık ile ilgili deneyimlerini ve bu deneyimlerin toplumsal yapı, aile baskısı ve sağlık hizmetleri ile nasıl şekillendiğini incelemeyi; ayrıca kadın bedeni üzerindeki toplumsal düzenlemeleri ve yönlendirmeleri görünür kılmayı amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desende yürütülen bu araştırmada, katılımcılar ile bireysel derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Bu araştırmada, amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Katılımcılar; çalışmanın amacı doğrultusunda bilgi sağlayabilecek, çoklu doğum deneyimine sahip, Şırnak ilinde yaşayan, en az 3 çocuk sahibi olan 34-55 yaş arası kadınlar arasından 10 kadın seçilerek belirlenmiştir. Katılımcıların fazla doğum sayısının nedenleri, bu konudaki düşünceleri, korunma yöntemleri ile ilgili bilgileri, sağlık hizmetlerine erişimleri ile ilgili veriler fenomenolojik yaklaşım ile değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan kadınlar, fazla sayıda doğum yapmalarının temel nedenleri arasında toplumsal baskıları, aileden ve çevreden gelen beklentileri, dinî ve kültürel normlar ile eğitim eksikliğini öne çıkardılar. Betimsel analiz yöntemi ile çözümlenen veriler, kadınların doğurganlıkla ilgili kararlarında bireysel tercihten çok toplumsal yapı, ailevi beklentiler ve yapısal sınırlılıkların belirleyici olduğunu ortaya koymaktadır. Katılımcıların sağlık personelinden, eşinden, toplumdan çekindikleri için soru soramadıkları, bilgi edinemedikleri ve dolayısıyla istedikleri zaman istedikleri gibi korunamadıkları belirlenmiştir. Bu çalışma kapsamında görüşme yapılan kadınların doğurganlıkla ilgili deneyimlerinin, çoğunlukla bireysel tercihlerden ziyade içinde bulundukları toplumsal, kültürel ve yapısal koşulların etkisiyle şekillendiği gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Doğurganlık; kadın; nitel araştırma; Şırnak
ABSTRACT
This study aims to explore how women living in Şırnak experience fertility, and how their experiences are shaped by social structure, family pressure, and access to health services. In addition, the study seeks to reveal the social structures and mechanisms that regulate and influence women's bodily autonomy. This research was carried out using a phenomenological approach, which is one of the qualitative research methods. In depth individual interviews were conducted with 10 women aged 34 to 55, living in Şırnak, who had at least 3 children. These women were selected through purposive sampling based on their ability to provide relevant information for the study. The participants' reasons for having a high number of births, their views on this issue, their knowledge about contraceptive methods, and their access to health services were evaluated through a phenomenological approach. Participants said that having many children was mostly due to social pressure, expectations from family and community, religious and cultural beliefs, and lack of education. The data, analyzed using descriptive analysis, showed that women's fertility decisions were influenced more by social and family expectations than by their own personal choices. It was also found that many women were afraid or uncomfortable asking questions to health workers, their husbands, or others, so they often lacked information about birth control. Because of this, they were not able to prevent pregnancy when they wanted. In general, the results suggest that the women's fertility experiences were mostly shaped by social, cultural, and structural conditions, rather than individual preferences.
Keywords: Fertility; woman; qualitative research; Şırnak
This study aims to explore how women living in Şırnak experience fertility, and how their experiences are shaped by social structure, family pressure, and access to health services. In addition, the study seeks to reveal the social structures and mechanisms that regulate and influence women's bodily autonomy. This research was carried out using a phenomenological approach, which is one of the qualitative research methods. In depth individual interviews were conducted with 10 women aged 34 to 55, living in Şırnak, who had at least 3 children. These women were selected through purposive sampling based on their ability to provide relevant information for the study. The participants' reasons for having a high number of births, their views on this issue, their knowledge about contraceptive methods, and their access to health services were evaluated through a phenomenological approach. Participants said that having many children was mostly due to social pressure, expectations from family and community, religious and cultural beliefs, and lack of education. The data, analyzed using descriptive analysis, showed that women's fertility decisions were influenced more by social and family expectations than by their own personal choices. It was also found that many women were afraid or uncomfortable asking questions to health workers, their husbands, or others, so they often lacked information about birth control. Because of this, they were not able to prevent pregnancy when they wanted. In general, the results suggest that the women's fertility experiences were mostly shaped by social, cultural, and structural conditions, rather than individual preferences.
Keywords: Fertility; woman; qualitative research; Şırnak
REFERANSLAR:
- Aktoprak M. Evli kadınlar ve eşlerinin aile planlamasına yönelik tutumları ve ilişkili faktörler [Yüksek lisans tezi]. Konya: Selçuk Üniversitesi; 2012. [Link]
- Uwamahoro A. Kadınların cinsel ve üreme hakları: kürtaj [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi; 2018. [Link]
- Saral R. Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Acil Servisine başvuran kadın hasta popülasyonunda kadın ve üreme sağlığı farkındalığının belirlenmesi [Yüksek lisans tezi]. Antalya: Akdeniz Üniversitesi; 2021. [Link]
- Yeşilçınar İ, Şahin E, Yavan T. Erkeklerin aile planlaması yöntemlerine yönelik tutumlarının belirlenmesi [Identification of the men?s attitudes towards family planning methods]. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2022;7(3):577-83. [Link]
- Eşin MŞ. Van Merkez ilçede doğurganlık analizi [Yüksek lisans tezi]. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi; 2012. [Link]
- Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. Türkiye İstatistik Kurumu © 2025 [Erişim tarihi: 15 Şubat 2024]. Doğum İstatistikleri, 2022. Erişim linki: [Link]
- Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. Türkiye İstatistik Kurumu © 2025 [Erişim tarihi: 24 Şubat 2024]. Şırnak Vizyon Çalıştayı, 2022. Erişim linki: [Link]
- United Nations [Internet]. [Cited: June 9, 2025]. World Fertility Report 2024. Fertility rate in the world. Available from: [Link]
- Kızılırmak B, Memiş E, Toksöz G. Turkey?s Gender Equality Performance from 2000 to 2019. Association for Gender Equality UNDP Turkey, 2022. [Link]
- Şimşek H. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın üreme sağlığına etkisi: Türkiye örneği [Effects of gender inequalities on women?s reproductive health: the case of Turkey]. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2011;25(2):119-26. [Link]
- Gürtin ZB. Patriarchal pronatalism: Islam, secularism and the conjugal confines of Turkey?s IVF boom. Reprod Biomed Soc Online. 2016;2:39-46. ; [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Arda B, Aydin E. Abortion policy in Turkey: current ethical attitudes. Med Law. 2004;23(3):665-70. [PubMed]
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmaları 1993-2018. Üreme Sağlığı Konularında Tematik Analizler 1993-2018. Ankara: 2022. [Link]
- Hacettepe University Institute of Population Studies. (2020, December). Unmet need for family planning in Turkey. United Nations Population Fund (UNFPA). [Link]
- Tandoğan Ö, Mecdi Kaydırak M, Doğan B. Jinekolojik muayene sırasında kadınların yaşadığı utangaçlık düzeyi ve ilişkili faktörler [Shyness level and related factors experienced by women during gynecological examination]. J TOGU Heal Sci. 2023;3(2):128-38. [Link]
- Bilgin Z, Doğan Merih Y. Farklı kuşaklardaki kadınların jinekolojik muayeneye ilişkin utangaçlık ve anksiyete durumlarının belirlenmesi [Determination of shyness and anxiety situations of women of different generations regarding gynecological examinations]. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;23(2):188-95. [Link]
- Çınar N, Dede C. The traditional postpartum practices of women and influencing factors in Turkey. African Health Sciences. 2018;18(1):150-7. [Crossref]
- United Nations Population Fund. State of World Population 2021: My Body is My Own-Claiming the right to autonomy and self determination. 2021. [Link]
- Arda A, Arda B. Autonomy of woman in the light of legislation on pregnancy termination in Turkey. In: Velasco JR, ed. Feminism: Past, Present and Future Perspectives. 1st ed. New York: Nova Science Publishers; 2017.
- Çapuk H, Güngörmüş Z. Factors affecting maternal attachment of the mothers in Şırnak province, Türkiye. Nobel Medicus Dergisi. 2023;19(2):114-21. [Link]
- Kandiyoti D. Bargaining with patriarchy. Gender & Society. 1988;2(3):274-90. [Crossref]
.: İşlem Listesi