.: DERLEME
Medikolegal Değerlendirmelerde İlliyet Bağı Kavramı: Geleneksel Derleme
The Concept of Causal Relation in Medicolegal Evaluations: Traditional Review
Turkiye Klinikleri J Foren Sci Leg Med. 2022;19(3):210-7
doi: 10.5336/forensic.2022-91170
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Ceza ve tazminat davalarında, somut olayın çözümünde mahkemeler tarafından sıklıkla bilirkişi raporu istenmektedir. Bilirkişi atamaya yetkili mercilerce, alanında uzman olan ve ilgili mevzuata göre yetkilendirilmiş bilirkişilerden alınan yazılı görüşler 'Bilirkişi Raporları' olarak adli mercilerin takdirlerine sunulmaktadır. Dava konusu eylem ile oluşan zarar arasında illiyet bağının olup olmadığını tespit etmek bilirkişi incelemelerinin temel unsurlarından birini oluşturmaktadır. Mevzuatta illiyet bağının tespitine yönelik doğrudan bir düzenleme bulunmamakla birlikte 'neden olmak', 'sebebiyet vermek', 'ileri gelmek', ''...den dolayı'' gibi anlatımlara rastlanmaktadır. Bilirkişi raporlarında illiyet bağının doğru değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Bilirkişilerin illiyet bağı konusunda değerlendirme yaparken, konu ile ilgili hukuki bakış açısını bilmeleri, değerlendirmelerini objektif ve bilimsel dayanaklara göre yapmaları gerekmektedir. Ceza davalarında illiyet bağı tespitinin doğru yapılamadığı durumlarda; meydana gelen olaya ait olmayan bir sonucun faile bağlanması ile hata ortaya çıkabilmekte, suçun varlığı söz konusu olsa da suçun ağırlık derecesi değişebilmekte, meydana gelen olaya ait bir durumun olayla illiyet bağı olmadığı sonucuna varılarak suçun varlığı ve nitelikli hâli atlanabilmektedir. Tazminat davalarında illiyet bağı tespitinin doğru yapılamadığı durumlarda ise her iki taraf için hak kazanç ve kayıpları söz konusu olabilmektedir. Bu derlemede, illiyet bağı kavramı detaylı bir şekilde ele alınarak bilirkişi incelemelerinde illiyet bağı değerlendirilirken nelere dikkat edilmesi gerektiği hususlarında, literatür bilgileri eşliğinde değerlendirme yapmak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: İlliyet bağı; nedensellik; bilirkişi; bilirkişi raporu
Ceza ve tazminat davalarında, somut olayın çözümünde mahkemeler tarafından sıklıkla bilirkişi raporu istenmektedir. Bilirkişi atamaya yetkili mercilerce, alanında uzman olan ve ilgili mevzuata göre yetkilendirilmiş bilirkişilerden alınan yazılı görüşler 'Bilirkişi Raporları' olarak adli mercilerin takdirlerine sunulmaktadır. Dava konusu eylem ile oluşan zarar arasında illiyet bağının olup olmadığını tespit etmek bilirkişi incelemelerinin temel unsurlarından birini oluşturmaktadır. Mevzuatta illiyet bağının tespitine yönelik doğrudan bir düzenleme bulunmamakla birlikte 'neden olmak', 'sebebiyet vermek', 'ileri gelmek', ''...den dolayı'' gibi anlatımlara rastlanmaktadır. Bilirkişi raporlarında illiyet bağının doğru değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Bilirkişilerin illiyet bağı konusunda değerlendirme yaparken, konu ile ilgili hukuki bakış açısını bilmeleri, değerlendirmelerini objektif ve bilimsel dayanaklara göre yapmaları gerekmektedir. Ceza davalarında illiyet bağı tespitinin doğru yapılamadığı durumlarda; meydana gelen olaya ait olmayan bir sonucun faile bağlanması ile hata ortaya çıkabilmekte, suçun varlığı söz konusu olsa da suçun ağırlık derecesi değişebilmekte, meydana gelen olaya ait bir durumun olayla illiyet bağı olmadığı sonucuna varılarak suçun varlığı ve nitelikli hâli atlanabilmektedir. Tazminat davalarında illiyet bağı tespitinin doğru yapılamadığı durumlarda ise her iki taraf için hak kazanç ve kayıpları söz konusu olabilmektedir. Bu derlemede, illiyet bağı kavramı detaylı bir şekilde ele alınarak bilirkişi incelemelerinde illiyet bağı değerlendirilirken nelere dikkat edilmesi gerektiği hususlarında, literatür bilgileri eşliğinde değerlendirme yapmak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: İlliyet bağı; nedensellik; bilirkişi; bilirkişi raporu
ABSTRACT
In criminal and compensation cases, expert reports are often requested by courts in resolving the concrete case. By authorities, written opinions received from experts are presented to the discretion of judicial authorities as 'Expert Reports'. Determining whether there is a causal relation between the action that is the subject of the case and the damage is one of the main factors of expert examinations. Although there is no direct regulation in legislation for determination of causal relation, there are expressions such as 'to cause', 'to come forward', ''because of...''. It is very important to evaluate causality correctly in expert reports. When evaluating causality, experts should know legal perspective on the subject and make their assessments on objective and scientific principles. In cases where causal relation cannot be determined correctly in criminal cases; error may occur when a result that doesn't belong to event occurred is attributed to perpetrator, although the existence of crime is in question, the degree of crime can change, and a situation related to the event that has occurred is not related to the event, and the presence and quality of the crime can be skipped. In cases where the causal relation cannot be determined correctly in compensation cases; there may be rights gains and losses for both parties. In this review, the concept of causal relation is discussed in detail and aimed to make an evaluation in the light of literature on what should be considered when evaluating causal relation in expert examinations.
Keywords: Causal relation; causality; expert; expert report
In criminal and compensation cases, expert reports are often requested by courts in resolving the concrete case. By authorities, written opinions received from experts are presented to the discretion of judicial authorities as 'Expert Reports'. Determining whether there is a causal relation between the action that is the subject of the case and the damage is one of the main factors of expert examinations. Although there is no direct regulation in legislation for determination of causal relation, there are expressions such as 'to cause', 'to come forward', ''because of...''. It is very important to evaluate causality correctly in expert reports. When evaluating causality, experts should know legal perspective on the subject and make their assessments on objective and scientific principles. In cases where causal relation cannot be determined correctly in criminal cases; error may occur when a result that doesn't belong to event occurred is attributed to perpetrator, although the existence of crime is in question, the degree of crime can change, and a situation related to the event that has occurred is not related to the event, and the presence and quality of the crime can be skipped. In cases where the causal relation cannot be determined correctly in compensation cases; there may be rights gains and losses for both parties. In this review, the concept of causal relation is discussed in detail and aimed to make an evaluation in the light of literature on what should be considered when evaluating causal relation in expert examinations.
Keywords: Causal relation; causality; expert; expert report
REFERANSLAR:
- Resmî Gazete (17.12.2004, Sayı: 25673) Ceza Muhakemesi Kanunu. Erişim tarihi: 12.03.2022 [Link]
- Resmî Gazete (4.2.2011, Sayı: 27836) Hukuk Muhakemeleri Kanunu. Erişim tarihi: 12.03.2022 [Link]
- Polat O. Adli tıp: tıpla hukuğun kesiştiği yer. Akgöl J, editör. Farklı Boyutlarıyla Sağlık. 1. baskı. Çanakkale: Rating Academy Yayınları; 2020. p.27-33.
- Eren F. Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi. No. 361. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları; 1975.
- Boz B. Ceza hukukunda nedensellik bağı [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi; 2016. Erişim tarihi: 05.03.2022 [Link]
- Sözüer A. Ceza Hukuku Özel Hükümler. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Adalet Ön Lisans Programı; 2015. p.7-12. Erişim tarihi: 21.03.2021 [Link]
- Sözüer A. Ceza Hukuku Uygulama Rehberine Giriş ve Pratik Çalışma Notu. İstanbul Ünivesitesi Hukuk Fakültesi; 2015. p.11-21. [Link]
- Özgenç İ. Suçun Yapısal Unsurları. Ceza Hukukuna Giriş. Özgenç İ, Üzülmez İ, editörler. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2476 Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1447. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi; 2012. p.18-35.
- Akbulut B. Tıp Ceza Hukukunda Nedensellik Bağı. Türk Alman Tıp Hukuku Sempozyumu. Tıp Ceza Hukukunun Güncel Sorunları. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları; 2008. p.209-308.
- Sözüer A. Ceza Hukuku Genel Hükümler. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Ceza Hukuku Genel Hükümler Lisans Programı. 274 p.168. Erişim tarihi: 07.04.2021 [Link]
- Evren ÇC. İdarenin sorumluluğunu etkileyen neden olarak mücbir sebep [Force majeur as a reason that affects the liability of administration]. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2010;14(1):263-97. [Link]
- Tüccar A. Epistemolojik arka planı ile David Hume'un nedensellik eleştirisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2005. Erişim Tarihi: 01.03.2022 [Link]
- Erem F. Nedensellik bağı ve ümanist doktrin [Causality and philanthropist doctrine]. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 1968;25(3):1-21. [Crossref]
- Koca M, Üzülmez İ. İhmali Suçlar. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümleri. 14. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2012. p.347.
- Hakeri H. İhmali Suçları Açıklayan Teoriler. Ceza Hukukunda İhmal Kavramı ve İhmali Suçların Çeşitleri. 1. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2003. p.227-48.
- Hakeri H. Kanun'un Nedensellik Bağına İlişkin Olarak Benimsediği Teori Hangisidir? Sorularla Ceza Hukuku. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 94; 2005. p.56.
- Doğan K. Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç [Doktora tezi]. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi; 2010. Erişim Tarihi: 26.02.2022 [Link]
- Akbulut B. Kasten öldürme suçu (TCK m.81) [The crime of wilful murder (TPC Art. 81)]. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2020;24(4):273-357. [Crossref]
- Darende Mİ. Ceza Hukukunda Nedensellik Bağı. p.8. [Link]
- Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2017/271 E. 2017/278 K. Erişim Tarihi: 28.02.2022 [Link]
- Yıldız T. Türk Ceza Kanunu'nun 451. Maddesi ve Adli Tıp Boyutu [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2001. Erişim Tarihi: 24.02.2022 [Link]
- Karaaslan R. Ölüm veya yaralanma ile sonuçlanan yasadışı araba yarışlarının olası kast-bilinçli taksir ayrımı ve objektif isnadiyet teorisi çerçevesinde değerlendirilmesi [An evaluation of illegal car races resulting in death or injury based on the separation of intention and conscious negligence and theory of objective imputation]. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2019;145:203-72. [Link]
- Pakel ED. Tıp hukukunda izin verilen risk [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Medeniyet Üniversitesi; 2019. Erişim tarihi: 20.02.2022 [Link]
- Koşar G. Haksız fiil sorumluluğunda kusur ve etkisi [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2019. Erişim tarihi: 25.02.2022 [Link]
- Kuluçlu E. Sayıştay hesap yargısında illiyet bağı kavramı [The concept of causal relation in account trial of the Turkish court of accounts]. Sayıştay Dergisi. 2014;93:87-104. [Link]
.: İşlem Listesi